Özet:

Yazınsal ürünlerde, özellikle de şiirde, imgesel dil; anlatımın etkililiğini ve canlılığını artıracak, uyandıracağı çağrışımlarla okuyucunun ya da dinleyicinin imgelemini-düş kurma yetisini zorlayacak olan bir anlatım biçimidir. Bunun için ders kitaplarına seçilecek metinler kuru ve yalın olmamalı, öğrencilerin değişik duygu, izlenim ve algılarını harekete geçirmeli, onları etkileyerek okuma ya da dinleme isteklerini canlı tutmalıdır. Bu çalışmada, 2007-2008, 2015-2016, 2016-2017 eğitim öğretim yıllarında ilkokullarda okutulan 1. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirlerin imgesel dil açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini Talim Terbiye Kurulunca ilkokullarda okutulmasına karar verilen MEB ve Harf Yayınevlerine ait 3 adet 1. sınıf Türkçe ders kitabı oluşturmuştur. İncelenen kitaplardan 2008 MEB’e ait olan kitapta 9, harf yayınevine ait olan kitapta 14, 2016 MEB baskısı kitapta 12 şiir türünde metin olduğu belirlenmiştir. Çalışma nitel araştırma özelliği taşımaktadır. Araştırmanın yöntemi doküman incelemesidir. Ulaşılan kitaplarda yer alan şiirlerin incelenmesinde betimsel analiz uygulanmıştır. Şiirlerdeki imgesel anlatımlar tespit edilip a-somuttan-somuta (1), b- somuttan soyuta (2), c-soyuttan-somuta (3), d-soyuttan-soyuta (4) şeklinde gruplandırılıp puanlar verilmiştir. İmgesel dil kullanımı açısından 52 puanla MEB`in 2016 yılında basılmış olan Türkçe ders kitabının daha başarılı olduğu tespit edilmiştir. Harf Yayınlarının ders kitabı 48, MEB Yayınlarının 2008 tarihli kitabı ise 22 ile en düşük puanı almıştır. Çalışmanın sonucunda MEB tarafından 2016 yılında yeni programa uygun olarak hazırlatılan 1. sınıf Türkçe ders kitabının diğer iki kitaba oranla imgesel dil kullanımı bakımından daha başarılı olduğu ortaya çıkmıştır. Kitaplarda bulunan şiirlerde en çok ‘somuttan somuta imgesel anlatım’ biçiminin kullanıldığı ortaya çıkarken ‘soyuttan soyuta imgesel anlatım’ biçiminin hiçbir şiirde yer almadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: