Özet:

Kosova Türk Ağızları Rumeli Türk ağızlarının önemli bir bölgesi sayılmaktadır. Kosova Türk ağızlarında durum ekleri konusu şimdiye kadar işlenmemiştir. Bu çalışmada derlenmiş metinlerdeki durum eklerinin çeşitli yönleriyle incelenmesi hedeflenmiştir. Derlediğimiz metinler doktora çalışmasında kullanılan metinlerdir (sayılar da o metinlere ait sayılardır). Kosova Türk ağızlarında Türkiye Türkçesi yazı dilinin dilbilgisine uymayan şekiller vardır. Bu farklı şekiller sözcüklerin köklerinde ve durum eklerinde de görülmektedir. Eklerde kimi ses düşmeleri, ses türemeleri, kimi ünlü ve ünsüz değişmeleri yanı sıra Sırpça ve Arnavutça gibi başka dillerin rol oynadığı görülmektedir. Bizim amacımız bu gibi değişiklikleri açıklamaktır. Kosova’da konuşulan Türkçe, Türkiye Türkçesinin bir ağzı olarak kabul edilir. Kosova Türk ağızlarında ilk dikkati çeken şey Türkiye Türkçesinden ses ve yapı bakımından farklılıklardır. Kosova Türk ağızları dediğimiz zaman Priştine, Prizren, Mitroviça, Gilan, Vıçıtırın, Dobırçan, Mamuşa Türk ağızlarını kastediyoruz. Adı geçen yerleşim yerlerinde konuşulan Türkçe varyantları arasında bazı farklılıklar vardır. Örneğin, Mitroviça ahalisinin fazlası Sırp ve Boşnak olduğundan bu dillerin etkisi görülmektedir. Prizren, Priştine ağızlarında ise Arnavut dilinin etkisi görülmektedir. Bu etkileşim olayları toplum dilbilimcilere araştırma konusu olabilir; ama biz dilbilgisi, durum ekleri bakımından olan farklılıkları inceledik. Durum ekleri, sık sık kullanılan ve cümlenin anlamına tesir eden ad çekimi eklerdir. Çalışmamızda durum eklerini incelerken çevrede kullanılan dillerin etkisini, eklerin fonetik değişikliğini ve fonksiyonlarını tespit etmeye gayret ettik. Ad durum ekleri Kosovalı dilciler tarafından yapılan sıralama ışığında ayrı ayrı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: