Özet:

Birinci Dünya Savaşı bugün hala tartışılan bir konu olma özelliğini koruyan önemli tarihi olaylarından biridir. Toplumlar hala büyük bir merak ile bu savaşı önemsemekte ve niteliğini, bıraktığı mirasları tartışmaktadır. Bundan dolayı savaşa ilişkin incelemelerin sayısı dünyada ve Türkiye’de hızla artmaktadır. 1. Dünya Savaşının insanlık tarihinde günümüze kadar devam eden siyasi ve askeri etkileri üzerinde yoğunlaşan bu çalışmalar da göz ardı edilen çok önemli bir alan vardır. Bu alan, cephede veya cephe gerisinde yaşayan insanın durumudur. Günlük hayatının olağan akışı içinden keskin bir biçimde kopan ve cephede askeri, cephe gerisinde siyasi olarak yepyeni bir durumla karşılaşan insan, genelde tarih yazımında göz ardı edilen bir varlık olmuştur. Oysaki Birinci Dünya Savaşı özelinde insanın askeri olarak kazandığı kimlik ve anlatılar arasında ilişki kurmak tarih yazımında yer alması gereken önemli bir başlık olmalıdır. Çünkü bireyin savaş sırasında ve sonrasında yaşadıkları, toplumlar ile devletlerin şekillenmesinde, kimlik dönüşümünde antlaşmalar kadar önemli rol oynamıştır. Çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nun yer aldığı Çanakkale Cephesinde savaş alanında yer almış iki askerin hatıratı üzerinden askeri kimlik, anlatı ve durum analizi yapılacaktır. Bu hatıratlar, İngiltere Deniz Kuvvetlerinde görevli mühendis John Monaghan ve Osmanlı İmparatorluğu Kara ordusunda görevli Üsteğmen Hasan Cevdet Bey’inkiler olacaktır. Böylece Birinci Dünya Savaşı’nın siyasi ve askeri yönleri dışında cephedeki insan üzerinde etkileri ve kimlik dönüşümünde etkisi analiz edilecektir. Çalışma ile tarih yazımında eksik kalan insani ve toplumsal yönlere vurgu yapılarak, metodolojik olarak tarihsel olaylara bakışı çeşitlendirmek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: