Özet:

Osmanlılarda manzum sözlük yazma geleneği, sıbyan mekteplerindeki öğrencilere Farsça ve Arapça kelimeleri ve dilbilgisi kurallarını daha kolay ve hızlı bir şekilde öğretmek amacıyla oluşmuştur. Bu gelenek dâhilinde telif edilen eserlerden biri de Tuhfetü’l-Hâfız’dır. Tuhfetü’l-Hâfız, Hâfız Abdullah b. Halil tarafından, mensur mukaddimesinde kendisinin de belirttiği gibi “Farsça öğrenmeye yeni başlayan çocuklara ve gençlere bir hatıra ümidiyle” (vr.1b) ka-leme alınmış Farsça-Türkçe manzum bir lügattır. Müellif, eserini İbrahim Şâhidî Dede’nin “Tuhfe-i Şâhidî”sinde geçen gerekli gördüğü kelimeleri seçerek oluşturduğunu (B.103) ifade etmektedir. Mesnevî ve kıt’a nazım şekliyle yazılmış olan bu manzum sözlüğü diğerlerinden farklı kılan özelliği, muhtevasındaki kelimelerin konulara göre tasnif edilmiş olmasıdır. Tuhfe-tü’l-Hâfız’da, fiillerin farklı şekilleriyle birlikte 1600’e yakın Farsça kelimenin Türkçe karşılığı verilmiştir. Eserin bilinen tek nüshası, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi Esad Efendi Bölümü’nde 3191 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır. Bu çalışmamızda, manzum lügatlardan biri olan Tuhfetü’l-Hâfız isimli eserin şekil ve muhteva gibi yönlerden incelenmesi yapıldı; incele-menin ardından ise eserin çeviriyazı metni ve orijinali verildi.

Anahtar Kelimeler: