Abstract:

Sâdık Bey Afşar, Şah I. Abbâs (1587-1629) döneminin en önemli şâirlerindendir. Şâh I. Abbâs’ın kitâbdârlığını yürütmesinin yanı sıra ressam ve şâirliğiyle tanınan Sâdık Bey Afşar, Türk Edebiyatında en iyi bilinen Çağatay Türkçesi ile yazılmış şâirler tezkiresi Mecmau’l-Havâs’ın yazarıdır. “Sâdıkî” mahlasıyla, Farsça ile, Türkçenin farklı edebî şivelerinde manzum örnekler veren şâir, Türkçe şiirlerini, külliyatındaki şâirler tezkiresinden hemen sonra “Kasâyid ü Gazeliiyyat-ı Türkî” başlığı altında toplamıştır. Sâdıkî, Türkçenin Osmanlı, Azerî ve Çağatay edebî şivelerinde ürünler vermiştir. Çağatay Türkçesiyle yazdığı şiirlerinde hem Çağatay hem de Azerî Türkçesi özellikleri görülmektedir. Bu özelliği ile Sâdıkî, Türk dilinin tarihî seyri içerisinde her iki sahaya da hâkim olduğunu göstermektedir. Sâdıkî’nin Türkçe şiirlerinden ilk olarak bahseden Turhan Gandjei’dir (1971). Gandjei, makalesinde şâirin Doğu Türkçesi ile yazılan yalnızca yedi gazeline yer vermiştir. Bu çalışmadan sonra Paşa Kerimov Sadiq Bey Afşar Şeirler (Bakü, 2010) adlı kitabını yayımlamıştır. Mehmet Nuri Çınarcı ise 2012 yılında hazırladığı çalışmasında, Sâdıkî’nin yayımlanmış Türkçe şiirlerinin yanı sıra daha önce yayımlanmamış Türkçe şiirlerinden de örnekler vermiştir. Bu çalışmada, Paşa Kerimov’un Sadiq Bey Afşar Şeirler (Bakü, 2010) adlı çalışması esas alınarak Sâdıkî’nin Doğu Türkçesiyle kaleme aldığı manzumelerini ortaya çıkarmak amacıyla; şâirin on sekiz gazeli bir araya getirildi. Çalışmada, tespit edilen manzumelerin çeviri yazısı; söz varlığının ortaya konulması için tanıklı dizini ve sözlüğü hazırlandı. Çınarcı, Gandjei ve Kerimov’un manzumelerdeki okuma farklılıkları verilerek yeni okuma teklifleri sunuldu.

Keywords: