Özet:

And; Türk edebiyatında “modern öykücülüğün babası” kabul edilen Ömer Seyfeddin’in (1884-1920) yazdığı öykülerden birinin adıdır. Bu öykünün, yazarın ölümünden sonraki baskıları incelendiğinde, kurgunun, yapı ve anlam açısından bozulduğu ve birbirinden oldukça farklı metinlere dönüştüğü görülür. Kaynak metin; yabancı bir kültürün diline çevrilmişçesine, biçim ve içerik açısından pek çok darbe almıştır. 20. yüz yılda, James Holmes (1924-1986) tarafından salt ve uygulamalı olmak üzere ikiye ayrılıp kendi içinde dallanıp budaklanan çeviribilimde, salt alandaki ürün-süreç-işlev odaklı betimleyici çalışmaların yanı sıra, içinde hem genel hem de araç-alan-düzey-metin türü-zaman-sorun ile sınırlandırılmış bölütlü çalışmaların bulunduğu kuramsal aşamalar yer alır. Çevirmen eğitimi, çeviri destekleri ve çeviri eleştirisi ise çeviribilimin uygulamalı kolunu oluşturur. Hans Vermeer ve Katharina Reiss’in geliştirdiği Skopos (amaç) kuramındaysa bir kaynak metni erek kültürde yeniden biçimlendirirken belirlenen amacın çevrilen kültüre ya da çevirmenin (kişi, topluluk, kurum...) tutumuna bağlı olduğu öne sürülür. Bu yaklaşıma göre, gerek o diliçine gerekse başka bir dile yapılan çevirilerde yeterlilik ve kabul edilebilirlik düzeyinde belirleyici olan; amacı, çeviri yapılan kültürün dinamiklerine bakılarak ve çeviri etkinliğinden önce belirlenen süreçtir. Bu bağlamda, çeviri sürecini, öncesini ve de sonrasını içeren amaç; kaynak metnin, çeviri süreci sonunda, çevrildiği dilde neye (aktarma, özet, sözcük/anlam odaklı çeviri, uyarlama...) dönüştüğünün de göstergesidir. Dolayısıyla bu araştırmada, And’ın, yazarının ölümünden sonraki baskılarında yapı ve anlam açısından ne gibi değişimlere uğra(tıl)dığı irdelenip bu değişimlerin, Holmes’ün belirlediği haritanın hangi bölümünde oluştuğu incelenerek, Vermeer ve Reiss’in öne sürdüğü kurama göre, çeviri sürecinde kaynak metnin yeniden biçimlenmesinde etkin olan karar verme organ(lar)ının betimlenmesine çalışılacak; böylece, cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar geçen dönemde, Türk yazınındaki patronaj ve ideolojilerin, bir yazınsal ürünün yeniden biçimlendirilmesindeki işlevi açısından pilot bir uygulama ortaya koyulacaktır.

Anahtar Kelimeler: