Özet:

Ders kitapları çocuğun eğitim ve öğretim sürecinde önemli bir yere sahiptir. Türkçe ders kitaplarındaki öyküler de ders durumuna yönelik kazanımların gerçekleştirilmesinde etkili olan, çocuğun severek okuduğu edebi metinlerdir. Dolayısıyla ders kitaplarında yer alan bu metinlerin özenle seçilmiş ya da hazırlanmış olması gerekmektedir. Bu çalışmada Türkçe ders kitaplarında yer alan öyküler çocuğun gelişim özellikleri ve “çocuğa görelik” ilkesi dikkate alınarak şu başlıklar altında incelenmiştir: 1. Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin çocuğa görelikler açısından taşıması gereken tasarım özellikleri: Kağıt, sayfa düzeni, ve resimlemeler. 2. Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin çocuğa görelikler açısından taşıması gereken içerik özellikleri: Konu, tema (izlek), karakter(ler), dil ve anlatım, ileti ve çevre. Tasarım özellikleri bakımından yapılan inceleme sonucunda öykülerde kullanılan resimlerin metin ile ilişkili olmasına karşılık, aynı resimlerdeki nesneler ve tiplemelerin çocuğun yaş grubuna uygun olmadığı, resimlerin gereğinden fazla kullanıldığı ve metnin önüne geçtiği saptanmıştır. Öykülerde, sayfa düzeni bakımından, sayfa kenarlarındaki boşluklarla okuma-izleme rahatlığı sağlanmış fakat, görsel özelliklerin fazlasıyla ön planda olması sebebiyle tasarımda sorunlar ortaya çıkmıştır. İçerik özelikleri bakımından yapılan inceleme sonucunda ise metinlerde, çocuğun dikkatini çeken ve ilgi alanına giren konulara değinilmemesi, otoriter yaklaşımın kullanıldığı dil ve anlatım yanlışlarının varlığı, metin seçiminde seviyenin, gelişim ve çocuk bakışının göz ardı edildiği, genel olarak “çocuğa görelik” ilkesine uyulmadığı bu sebeplerle de çocuğun ders kitabına ve dile olan yaklaşımının olumsuz etkileneceği tespit edilmiştir. Sonuç olarak Türkçe ders kitaplarında yer alan bazı öykülerin özensiz yaklaşımlar sebebiyle özellikle dil ve tasarım yönünden hatalı ve çocuğa görelik ilkesine uygun olmadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: