Özet:

Yabancı okullar, Osmanlı eğitim modernizasyonu kapsamında gündeme gelen konuların başında gelmektedir. Bu okullara ilişkin hayli zengin bir literatür oluşmasına rağmen buralarda okuyan Müslüman çocuklara dair müstakil çalışma pek yoktur. Söz konusu boşluğu doldurmak amacıyla yapılan bu araştırma için Başbakanlık Osmanlı Arşivi özet katalogları taranarak yabancı okullarda tahsil gören Müslüman talebelerle ilgili belgeler temin edilmiştir. Bu belgelerden elde edilen bulgulara göre, Osmanlı vilayetlerindeki Müslüman çocukların eğitim imkânının hiç olmadığı ya da çok az olduğu yerlerde bu okullara gittikleri anlaşılmaktadır. Liman kentlerindeki çocukların ise resmî okullardan daha kaliteli eğitim verildiğine inandıkları için bu okullara yöneldikleri görülmektedir. Bunun gelecek açısından sakıncalı olabileceğini düşünen Osmanlı bürokratları, aldıkları tedbirlerle buna engel olamayacaklarını anlamış ve yabancı okullarla rekabet edebilecek eğitim kurumları kurmaya çalışmışlardır. Bu çalışmada, 19. yüzyılın ikinci yarısında yabancı okullarda eğitim gören Müslüman çocuklarının sayısı tespit edilerek, bu okulların Osmanlı eğitim modernleşmesine katkısı değerlendirilmiştir. Bu yönüyle çalışma, Müslüman çocukların yabancı okullara ne ölçüde ve niçin rağbet gösterdiklerinin tespitine katkıda bulunacak özelliğe sahiptir.

Anahtar Kelimeler: