Özet:

ÖZET Orhun Abideleri Türk milletinin en büyük kültür miraslarındandır. Bu kültür varlıkları, içinden doğdukları milletin hafızası olma özelliği taşımaktadırlar. Nitekim bu eserler, barındırdıkları değer unsurlarını geleceğe aktarmaları yönüyle, Türk milletinin önemli bir işlev gören şaheserleri olma hüviyeti taşımaktadırlar. Bir milleti ayakta tutan değerleridir. Bu anlamda Türk milleti için bu eserlerin değer aktarımı bakımından incelenmesi ve eğitim-öğretim etkinliklerinde kullanılması önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, Orhun Abideleri’nin ilki olan Tonyukuk Abidesi’nde işlenen değerleri tespit etmek ve bu değerlerin Türkçe değer aktarımı bakımından önemini ortaya koymaktır. Nitel analiz tekniklerinden “Betimsel Analiz”in kullanıldığı çalışmada, araştırmacı tarafından uzman görüşü alınarak hazırlanan “Değerler Formu” ile Tonyukuk Abidesi’nde işlenen değer unsurları belirlenmiş ve araştırmanın problem durumuyla ilgili şu sonuçlara varılmıştır: ? Tonyukuk Abidesi’nde, direkt veya dolaylı olarak Türk milletinin 25 farklı değerinden olmak üzere yaklaşık 179 değer unsuru belirlenmiştir. Bu değerlerin ve abidede işlenme sıklığı şu şekildedir: Yiğitlik-kahramanlık değeri (f=24), Liderlik değeri (f=21), Millet-aile birliği değeri (f=15), Vatan-millet menfaati (f=15), Sorumluluk alma değeri (f=12), Özgürlük-bağımsızlık değeri (f=11), Çalışkanlık değeri (f=9), İleri görüşlülük değeri (f=9), Tanrı inancı değeri (f=9), Fedakarlık değeri (f=7), Dürüstlük değeri (f=5), Duyarlılık-iyilik yapma değeri (f=5), Saygı değeri (f=5), Dayanışma değeri (f=4), Sadakat değeri (f=4), Gelenek-töre değeri (f=4), Bilgelik değeri (f=4), Barış değeri (f=3), Kanunlara-yasalara uyma değeri (f=3), Diline sahip çıkma değeri (f=3), Vatan sevgisi değeri (f=2), Büyüklerin sözüne itibar etme değeri (f=2), Vefakârlık değeri (f=1), Alçak gönüllülük değeri (f=1), Halkın görüşlerini dikkate alma değeri (f=1). ? Tonyukuk Abidesi’nde geçen değerler ile sosyal bilgiler alanında dikkate alınan değerler (MEB, 2005) arasında büyük ölçüde (%75) paralellik vardır. ? Tonyukuk Abidesi, Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından eğitim etkinliklerinde kullanılması gereken zengin bir eserdir.

Anahtar Kelimeler: