Özet:

Sanat eserleri şekil, muhteva ve üslup özellikleri ile de içinde doğdukları hayata, kültüre, zihniyete, geleneğe, alışkanlıklara ve davranışlara tutulan bir ayna vazifesi görür. Bu bakımdan, toplumsal yapıyı bilmeden, bir toplumun sanatını anlamak veya sanatsal yaratıların toplumsal işlevini çözümlemeden sanatın toplumsal etkilerini saptamak ve değerlendirmek mümkün değildir. Malum, halk edebiyatı - milletin sıradan olan çalışkan insanlarının icadıdır. Halk edebiyatı halk sanatının tiyatro, dans, ressamlık sanatlarından ayrı, kendine özgü özellikleriyle biliniyor. Halk edebiyatında kelime, ahenk ve anlam en önemli faktörlerden sayılır. Her milletin geçmişinde sözlü kelime sanatı olduğu gibi Türk milletlerinin geçmişinde de pürhikmet sözlü edebiyatının eşsiz numuneleri vardır. Folklor numunelerinde de bir yazarın düşünceleri değil, belli bir milletin duyguları, inançları, hayalleri hayattan çıkardıkları sonuç olarak elde ettikleri tecrübeleri yansıyor. Sanat yapıtının toplumsal bir ürün olması, onu aynı zamanda siyasal, sosyal ve kültürel bir gösterge haline de dönüştürür. Başka bir deyişle, her sanat yapıtı, içinde doğduğu toplumun belirleyici nitelikleriyle belirli bir ilişki içerisinde varlığını sürdürür Türk yazarı Yaşar Kemal’in eserlerinde kendisi yaşadığı ortam ve milletine ait örf adet, gelenek ve görenekler, alkış ve kargışlar doğal bir şekilde yansıtılmıştır. Yaşar Kemal romanlarında o yöre insanlarının konuşmaları, ağızları, deyimlerini olduğu gibi kullanmaya çaba göstermiştir. Yazar romanlarındaki olağanüstü olayları, ruh ve hayvanlar hakkındaki hikâyeleri halk edebiyatındaki efsane ve rivayet motiflerinden yararlanarak anlatıyor. Yazarın “Yılanı öldürseler” romanı aynen efsane ve rivayet motiflerinin güzel numunesi olarak ortaya çıkmış eserdir. Anahtar sözcükler: Halk edebiyatı, Özbek gelenekleri, Türk örf adetleri Abstract: The works of art, with their shapes, content and stylistic features, also observe a mirror that is held by the chronicles, cultures, minds, traditions, habits and behaviors that they are born in. In this respect, it is not possible to recognize and evaluate the social influences of art without understanding the art of a society or solving the social function of the artistic creations without knowing how to do it. Well, folk literature - the invention of the hardworking people of the nation. Folk literature is known for its folk art distinct from the arts of theater, dance and painting. In folk literature, word, harmony and meaning are the most important factors. Just as every nation has a verbal vocabulary in its past, the Turkish nations have unique examples of oral literature in the past. Folklore samples reflect not only the author’s thoughts, but also the emotions and beliefs of a certain nation, the experiences they have achieved as a result of their dreams. The fact that the work of art is a social product transforms it into a political, social and cultural indicator at the same time. In other words, every work of art continues its existence in a certain relationship with the determinative qualities of the society in which it is born. In the works of the Turkish writer Yaşar Kemal, customs, traditions and customs, applause and confusion belonging to the environment and the nation he lived in were reflected naturally. Yaşar Kemal has tried to use the speeches, mouths and idioms of the local people as they are in his novels. He writes stories about extraordinary events, soul and animals in his novels, using the legends and narrative motifs in folk literature. The novel “Kill the Serpent” novel is a work of art that emerged as a beautiful sample of myths and narrative motifs. Keywords: Folk literature, Uzbek traditions, Turksh customs

Anahtar Kelimeler: