Özet:

Dil, hem birey, hem de toplum içinetkili iletişim aracıdır. İnsanın duygu ve düşüncelerini ifade etmesi, başkalarıyla iletişim kurması, kültürünü geleceğe taşıması dil aracılığıyla mümkün olmaktadır. Bu nedenle dil öğretimi önem taşımaktadır. Kişi, edindiği sözcüklerle ana dilini kullanmaktadır. Ana dilin doğru, etkili ve güzel kullanımı da kişisel söz varlığının zenginliği ile mümkün olmaktadır. Bu açıdan okul öncesi dönemden itibaren söz varlığını zenginleştirecek çalışmaların yapılması ve gerekli materyallerin de bilimsel ölçütler ışığında hazırlanması gerekmektedir. Dil ve zihinsel becerilerin gelişiminde kilit rol oynayan söz varlığının kazandırılmasında Türkçe ders kitaplarının ve öğrenme ortamında kullanılan strateji, yöntem ve tekniklerin rolü büyüktür. Bu çalışmada da eğitim alanında söz varlığını belirlemeye ve geliştirmeye yönelik lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma, betimleyici bir çalışma olup veriler doküman incelemesi yöntemi ile toplanmıştır. İnceleme yapılırken YÖK tez veri tabanı üzerinde “söz varlığı”, “kelime hazinesi”, “kelime serveti”, “sözcük dağarcığı”, “kelime öğretimi”, “sözcük öğretimi” gibi kelime gruplarıyla tarama yapılmıştır. Çalışmalar gerekli incelemelerin ardından farklı kategoriler altında toplanıp değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara bakıldığında, Türkçe ders kitaplarının büyük bir kısmı öğrencilerin söz varlığını geliştirmeye, yaş ve gelişim seviyelerine uygun olmadığı görülmüştür. Öğrencilerin söz varlığını belirlemeye yönelik çalışmaların çoğunda da öğrencilerin sahip olduğu söz varlığı açısından istenilen düzeyin altında olduğu görülmüştür. Öğrencilerin söz varlığını geliştirmek için öğretim programlarının, ders kitaplarının tekrardan yapılandırılması gerekmektedir. Kelime öğretimine yönelik farklı strateji, yöntem ve tekniklerin kullanılması, kelime hazinesinin gelişmesine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler: