Özet:

Her dilde varlığını sürdüren kalıp ifadeler aşinalıkları sebebiyle ana dili kullanıcıları nazarında sıradan ifadeler olmasına rağmen yabancı dil öğrenenlere göre dil öğreniminde büyük engel oluşturmaktadır. Bunların öğrenimi kelime ezberleme, dilin fonetik, morfolojik özelliklerini bilmenin ötesinde bir anlama faaliyeti gerektirmektedir. Kalıp ifadeler çoğu zaman kelimelerin gerçek anlamlarından sıyrılıp birlikte farklı anlamlara büründüğü yapılar olduğundan bazen anlaşılamama, bazen de yanlış anlama riskini barındırmaktadırlar. Dil edinimini kalıcı hale getirmek için yabancı dil öğretiminde gramer bilgisinin yanında kelime hazinesinin de geliştirilmesi gerekmektedir. Bu sadece kelimelerin sözlük anlamlarının bilinmesiyle sağlanamamakta, kelimelerin bir arada içerdikleri ve çoğu zaman sözlük anlamlarının dışına çıkan anlamların bilinmesini de zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda kalıp ifadelerin öğretimi ayrıca ele almak ve bunların öğretimine has yöntemler geliştirmek gerekmektedir. Selamlaşma, tanışma, vedalaşma, gibi münasebetlerle sözlü iletişimde çokça kullanılan kalıp ifadeler öğretimde konuşma becerisinin geliştirilmesi için vazgeçilmez unsurlardır. Bunun yanında dile ait diğer materyalin kavranması için de bunların özümsenmesi gerekmektedir. Çokça kalıp ifade barındıran roman, öykü gibi metinlerin anlaşılması, medya dilinin kavranması da kalıp ifadelerin dil edinimindeki önemini ortaya koymaktadır. Bir dili öğrenmek aynı zamanda o dilin ait kültürünü de öğrenmektir. Kültürü en güzel biçimde yansıtan dil yapılarından biri olan kalıp ifadeler bu yönleriyle de ele alınmalıdır. Farklı kültüre ait olmaları bunların anlaşılmasındaki zorlukların başlıca sebebini oluşturmakla birlikte manayı dolaylı olarak sunmaları, özlü olmaları, bağlama göre farklı anlam ifade etmeleri bu ifadelerin anlaşılmasındaki diğer zorlukları oluşturmaktadır. Bütün bu özellikleri yabancı dil öğretiminde bu ifadelerin işlevi üzerinde durmayı gerektirmektedir. Arapçadaki kalıp ifadelerin dil edinimindeki rolünü belirlemeye çalışan bu tebliğin ulaşması muhtemel sonuçlarından bazıları şunlar olabilir: 1. Kültür farklılığı nedeniyle Türk öğrencilerin kavramakta zorlanabilecekleri kalıp ifadeleri örnek cümlelerle açıklayan Arapça-Türkçe sözlüklere ihtiyaç vardır. Çünkü Arapça-Türkçe mevcut sözlüklerde bu hususta örnek cümlelere çok nadir rastlanmaktadır. Bunun ötesinde bu konuda özel sözlüklere ihtiyaç duymaktadır. 2. Bazı kaynakların kalıp ifadeler içerisinde değerlendirdikleri “fiil+harfi cerr”li yapılar Türkçede yer almamaktadır. Bu husus Türk öğrenciler için öğrenimde zor aşamalardan birini teşkil etmesine rağmen eğitim materyallerinde bunun üzerinde yeterince durulmadığı görülmektedir. Çünkü Arapçada bazı harfi cerler sürekli belli bir fiille kullanılmaktadır. Dolayısıyla fiilin tek başına anlamının bilinmesi mananın anlaşılmasında yeterli olmamakta o fiille birlikte kullanılan harfi cerrin bilinmesi gerekmektedir. Hatta bir fiil farklı harfi cerle zıt anlam ifade etmektedir. Bu itibarla bu yapıların birlikte kavratılmasına ihtiyaç bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: