Atıf Sayısı
7
Görüntüleme
129
İndirme
57
Bilimlerin sınıflandırılması, antik çağlardan başlayarak birçok düşünür tarafından ele alınmış bir konudur. İlk sistematik sınıflandırma Aristoteles (MÖ 384-322)’in sınıflandırmasıdır ve kendinden sonraki ilimlerin tasnifi eserlerini etkilemiştir. İslam dünyasında ilimlerin tasnifi eserleri, çeviri yoluyla Arapçaya yeni aktarılan felsefî ilimlerin, dinî ilimlerle ilişkisini ortaya koymak amacıyla kaleme alınmaya başlamıştır. İslam düşüncesinde ilim tasnifi için filozofların ve din âlimlerinin benimsediği iki farklı yaklaşım vardır. İlk yaklaşıma göre; gerçek bilgi felsefî bilgidir ve dinî bilgiler amelî felsefenin dalıdır. İkinci yaklaşıma göre; vahiyüst hakikattir, felsefi ilimler ise insan aklıyla ulaşılan ortak bilgilerdir. Bu makalede literatürden farklı olarak, İslam dünyasında kaleme alınmış ilimlerin tasnifi eserlerinde matematiğin konumu incelenmiştir. Çalışmada, İslam dünyasındaki ilim tasnifi eserleri arasından, temsil ve etki gücü göz önünde bulundurularak örneklem seçilmesi yoluna gidilmiştir. Filozofları temsilen Fârâbî ve İbn Sînâ; âlimleri temsilen ise Harizmî ve İbn Haldun seçilmiştir. Taşköprîzâde de aslında âlimlerin tasnif geleneğine mensup olmakla birlikte iki tasnif geleneğinin başarılı bir sentezini yapmış olduğundan çalışmaya dâhil edilmiştir. Diğer ilimlerin tasnifi eserleri hakkında kısa bilgi vermekle yetinilmiştir. İslam dünyasında; mantık, felsefe, tasavvuf, tarih gibi ilimlerin, bazı tasniflerde ilimler arasında sayılıp, bazılarında sayılmadığı görülmektedir. Ancak hem filozofların hem de din âlimlerinin yaptıkları tüm tasniflerde, matematik, ilimler kategorisi içerisinde yer almıştır. Antik çağlardan beri matematiğin bir ilim olduğu konusunda fikir birliği olduğu görülmektedir. Matematiğin konumu genel olarak felsefî ilimler, hikmet ilimleri, nazarî (teorik) ilimler başlıkları altındadır. Yalnızca matematiğin uygulamaya yönelik bazı konularının, amelî (uygulamalı) ilimlere dâhil edildiği görülmüştür. Matematiğin dalları genellikle, Antik Yunan sınıflama geleneğindeki gibi aritmetik, geometri, astronomi, müzik şeklinde sınıflandırılmıştır. Matematiğin ilimler arasındaki sıralamasında varlık kategorisi etkili olmuştur. Böyle bir sıralama, ilimlerin önem derecesi ile ilgili değildir, ilimlerin maddeyle ilişkilerinden kaynaklıdır. Buna göre, zihinde maddeden soyutlanabilir ama dış dünyada soyutlanamaz olmasından dolayı matematik orta ilim kategorisindedir. Filozofların ve din âlimlerinin ilim olarak matematiği ele alış biçimlerinde önemli bir farklılık görülmemiştir. Filozoflar ve âlimler ortak olarak matematiği, faydalı ve gerekli olarak görmüşlerdir.
The classification of sciences is a topic discussed by many thinkers from ancient times. The first systematic classification was the classification of Aristotle (384-322) and influenced the design works of its subsequent sciences. In the Islamic world, the works of the sciences have begun to be printed in order to reveal the relationship of the philosophical sciences, which have been translated into Arabic through translation, with religious sciences. In Islam, there are two different approaches that philosophers and religious scientists adopt for the conception of science. According to the first approach, true knowledge is philosophical knowledge, and religious knowledge is the branch of practical philosophy. The second approach is the revelation truth, and the philosophical knowledge is the common knowledge achieved by the human mind. In this article, unlike literature, the position of mathematics is studied in the works of the sciences that have been painted in the Islamic world. In the study, among the works of science in the Islamic world, the choice of examples, taking into account the representative and influential power. The philosophers represented Fârâbî and Ibn Sîna; the worshippers represented Harismî and Ibn Haldun. In fact, it is a good idea to be able to do this because the two of them are a good idea to be able to do this. It is sufficient to give brief information about the works of the other scientists. In the Islamic world, sciences such as logic, philosophy, tasavvuf, history, in some disciplines are counted among sciences, and in some are not counted. But in all the disciples that both philosophers and religious scientists do, mathematics has been included in the category of sciences. It has been seen since ancient times that mathematics has been a science. The position of mathematics is generally under the headlines of philosophical sciences, wisdom sciences, Nazareth (theoretical) sciences. It is only a matter of mathematics that is applied to the practical (applicable) knowledge. The disciplines of mathematics are often classified in the forms of arithmetic, geometry, astronomy, music, as in the ancient Greek classification tradition. In mathematics, the class of existence has been influential. Such a ranking does not relate to the importance of the sciences, it is derived from the relations of the sciences with the matter. Accordingly, mathematics is in the middle class of science because it can be isolated from matter in the mind but cannot be isolated in the outside world. There is no significant difference between philosophers and religious scientists in the ways of dealing with mathematics as science. Philosophers and scientists have shared mathematics as useful and necessary.
Alan : Güzel Sanatlar; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley