Özet:

19. yüzyıl filozoflarından Friedrich Wilhelm Nietzsche’nin (1844-1900) sanayi devrimiyle birlikte değişen ve yeni paradigmalara sahip olan insana, “üstün insan” gibi bir kavramı sunmasıyla, onu ideal bir varlık konumuna getirdiği görülür. İdeal varlığın simgesine dönüşen “üstün insan”, kadim öğretilerin sarsılmasıyla birlikte, felsefeden sanata, ekonomiden siyasete kadar modern dünyada karşılık bularak, yeni bir insan tipinin doğmasına öncülük eder. Roman sahasında da söz konusu kavramın 19.yüzyıl İsveç edebiyatından August Strindberg’in (1849-1912) Açık Deniz Kenarında ve 20.yüzyıl Türk edebiyatından Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun (1889-1974) Yaban adlı romanında etkisinin olduğu gözlenir. Bu çalışmada, “üstün insan” kavramının söz konusu romanlara ne şekilde tesir ettiği incelenmiş ve bu bağlamda romanlar arasındaki benzerlikler ve farklılıklara değinilmiştir. “Üstün insan portresi”, “sürü”, “aşk/kadın”, “din” ve “yalnızlık” gibi başlıklar merkezinde, benzerlik ve farklılıklar ortaya konmuştur. “Üstün insan”ın, Strindberg’de belirli bir ülke yahut da belirli bir insan topluluğuyla sınırlandırılmayıp evrensel, Yakup Kadri’de ise ideolojik bir bakış açısından hareketle ulusal bir nitelikte olduğu açıklanmıştır. Ayrıca, her iki yazarın başkarakterlerinin “üstün insan”ı ideal bir insan olarak temsil etme noktasında başarısızlık gösterdiği de vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler: