Özet:

        Adıyaman, Bereketli Hilal’in en kuzeyinde, prehistorik dönemlerden itibaren kesintisiz bir şekilde yerleşilmiş bir bölgedir. Burada yapılan Prehistorik ve Protohistorik dönemlere ait çalışmaların tamamına yakını Adıyaman’ın batısında, Fırat Vadisi’nde gerçekleşmiştir. Aşağı Fırat Projesi kapsamında 1977’de başlatılan yüzey araştırmaları bazı kurtarma kazıları ile devam etmiştir. Bölgede yapılan son yüzey araştırmaları ise 1985-1988 yılları arasında Tille kazı ekibi tarafından gerçekleşmiştir. Adıyaman’ın prehistorik ve protohistorik dönemlerine ilişkin yeni çalışmalar, 25 yıl aradan sonra, 2013 yılında tekrar başlatılmış ve halen sürdürülmektedir. Öncelikli olarak Merkez İlçe’de başlayan çalışmalar daha sonra Adıyaman’ın batısına, sonrasında kuzeyine yönelmiştir. Son olarak, Adıyaman’ın doğu tarafında yüzey araştırmalarına devam edilmiştir. 2016 yılına kadar 78 adet arkeolojik sit incelenmiştir. Bunlardan 38 tanesi, ilk olarak araştırma ekibimiz tarafından arkeoloji literatürüne kazandırılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda M.Ö. 3. ve 2. bin ağırlıklı yerleşmeler saptanmış olsa da Neolitik’ten başlayarak Demir Çağı’na kadar ki süreç izlenebilmiştir. Kuşkusuz, Adıyaman K. Suriye kültür bölgesinde yer almaktadır. Ancak bunun yanında Doğu Anadolu ile ilişkileri ortaya koyan seramik buluntularda ele geçmiştir. Yüzey araştırmalarında ele geçen Halaf türü seramikler, M.Ö. 3. bine ait cyma-recta, caliciform, Suriye şişesi tipinde kaplar ve M.Ö. 2. bine ait “ağzı yivli kaplar”, komşu bölgelerle olan kültürel birlikteliği ortaya koymaktadır. Adıyaman’ın orta ve kuzey yerleşmelerinde ele geçen Karaz türü seramik ise, Doğu Anadolu Bölgesi ile olan ilişkileri gösterir. Neredeyse bütün yerleşmelerde ele geçen çakmaktaşı çekirdek ve dilgiler, bölgenin çakmaktaşı kaynakları açısından çok zengin olduğunu ortaya koymaktadır. Adıyaman’da, Plaeolitik Çağ’dan başlayarak bütün dönemlerin kesintisiz bir şekilde saptanmış olması bölge ve araştırmacılar için son derece önemlidir.

Anahtar Kelimeler: