Abstract:

Yerleşik hayata geçiş beraberinde Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem (PPN) yerleşimlerde maddi kültür değerlerin üretiminde olduğu gibi, insan ve doğa arasındaki yeni etkileşim algılamalarıyla ilişkili olduğu iddia edilen yeni kültsel, ritüel ve sembolik faaliyetler konusunda da devrim niteliğinde değişimleri gündeme getirmiştir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve dünyanın en zengin PPN maddi kültür değerlerine sahip olan Körtiktepe, bu özelliğiyle Batı Asya Neolitiğinin gelişmesi ve yayılmasının öncüsü sayılan çok az sayıdaki erken kültür ve üretim merkezi arasında yer almaktadır. Bu makalede, Körtiktepe’den ortaya çıkarılan son derece büyük rakamlı buluntu topluluğu arasında tek bir örnek olarak bulunan kalp şeklinde bir kemik objeyi sunulmuştur. Morfolojisi, üretim ayrıntıları, olası kullanımı ve genel arkeolojik değerlendirmeler sonucu elde edilen ilk gözlem, kalp biçimli bu eşsiz eserin bilinçli bir şekilde işlendiği ve muhtemelen ölü ritüelde kemik kolye ya da amulet (muska) olarak kullanılmış olabileceğini düşündürmektedir. Zengin ölü hediyeleri içeren üç PPN mezarla beraber ortaya çıkarıldığı bir arkeolojik bağlamında bulunmuş olmasına rağmen, söz konusu kalp biçimli bulgunun günümüzde temsil ettiği “duygu”, “sevgi” veya “aşk” kavramlarıyla ilişkili olup olmadığını tartışmak son derece zordur. Fakat bu eşsiz buluntunun, Batı Asya tarihöncesinde kalp biçiminin varlığını ve ritüel kullanımını MÖ 10. binyıllara dayanan Erken Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’e kadar taşıması büyük önem arz etmektedir.

Keywords: