Görüntüleme
56
İndirme
19
Tek partili dönemde Türkiye’de yukarıdan aşağı doğru bir ivmeyle gerçekleştirilen modernleşme politikaları, yeni bir kültür formunu da inşa etmeyi hedeflemiştir. Bu sebeple sanat ve estetik gibi öznel alana ait olduğu düşünülen unsurlar, devlet ve toplum arasındaki ilişki üzerinden sosyolojinin bir araştırma konusu haline gelir. Türk toplumunun Batı sanatlarına ilgisini Tanzimat Fermanına kadar geri götürmek mümkündür. Bununla birlikte geleneğin terk edilerek Batı sanat ve estetiğinin toplum tarafından benimsenmesi için devlet eliyle bir programın başlaması Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte olmuştur. Tek partili dönemde medeniyet ile ilgili algı imal edilmek istenmiş ve toplumsal estetiğin devlet eliyle üretilmesine çalışılmıştır. Kültür nesneleri üzerinden neyin iyi neyin kötü olduğunu belirleme ve bunları halka dikte etme beraberinde devlet ile toplum arasında bir gerilime yol açmıştır. Bununla birlikte resmi kurumlar, sanat eğitimi, devlet desteği ve genel olarak eğitim kurumları aracılığıyla devletin estetik anlayışı yeniden üretilmiş ve evrensel ilkeler haline getirilmeye çalışılmıştır. Bu sürecin daha iyi anlaşılabilmesi için mesele Gramsci ve Althusser’in kültür yaklaşımları çerçevesinde ele alınmıştır. Gramsci iktidarla ilgili hegemonya yaklaşımı ile belirli bir iktidarın kendi üstünlüğünü sağlamak için sadece fiziksel ve ekonomik güce değil aynı zamanda kültürel bir gücü de kullandığını savunmuştur. Hegemonya entelektüel olarak rızanın imalatını hedeflemektedir. İktidarı elinde tutan üst sınıflar, toplumsal yapının kendi istedikleri gibi kalması için belirli kültür formlarını toplum tarafından tartışılmadan kabul edilmesini ön görmektedir. Egemen sınıflar bunu yaparken tek tip bir dünya görüşü ortaya koymak yerine muhalefeti etkisizi hale getirecek bir yöntemle hakim kültürün evrensel olduğu fikrini oluşturmak isterler. Bu yolla devlete bağımlı halk kitleleri mevcut toplumsal yapıyı koruyacak şekilde belirli idealler, amaçlar ve kültürel sembolleri destekleyerek egemen sınıfların hegemonyasını kabul etmiş olur. Böylece mesela belirli sanat dalları eskimiş/köhnemiş, çağın beklentilerini karşılamayan, modern estetik bakışı doyurmayan gibi ifadelerle nitelendirilirken, diğer bazıları bunun tersi bir yerde konumlandırılarak modern, çağdaş, geçerli, uygun sanat olarak görülüyorsa, bunun altında sadece estetik bir değerlendirme olmayıp iktidarın kendini sürdürmek için belirli bir kültür yorumunu yaymak istemesinin bir sonucu olabilir. Bu sebeple sanat alanındaki faaliyetler, süreçler, akımlar, saf estetik bakışı ile sanatçı öznesinin ürettiği tekil eserler olmaktan çıkarak belirli iktidar formlarının yeniden üretim biçimine dönüşebilirler. Türkiye Cumhuriyeti’nde tek partili dönem kültür politikaları bu perspektiften ele alındığında benzer örüntüleri görmek mümkün olacaktır. Tek partili dönem boyunca kültür ile ilgili yaklaşımların belirli aşamalardan geçtiği görülmektedir. Uzun yıllar etkisini sürdüren en önemli yaklaşım Türkiye’nin ilk sosyologlarından birisi olarak kabul gören Ziya Gökalp’e ait olmuştur. Batı sanatlarının kültür alanına hakim olmasında meşruluk temellerini atan önemli bir yaklaşım olarak, kültür ve medeniyet kavramlarını birbirinden ayırmıştır. Bu yaklaşım ile birlikte kendi kültürel öğelerimizi Batı tekniği ile sunmak evrensel bir yaklaşım biçimi olarak sanat alanına uzun yıllar hakim olmuştur. Bu yaklaşım ile birlikte İsmet İnönü döneminde medeniyetin kaynağı Türk kültür öğelerinde değil yine Batı tarihinde aranmıştır. Hümanist evre olarak görülen bu dönemde bu dönemde Yunanca ve diğer Batı dillerinden eserler Türkçe’ye tercüme edilmiş, Yunan klasikleri tiyatrolarda oynamış, Köy Enstitülerinde Yunan heykellerinin replikaları yapılmıştır. Yine tek partili dönemde kültürel üretim üzerinde uygulanan sansür ile estetik anlayışın şekillenmesine çalışılmıştır. Tek partili dönem boyunca devlet sanat ürünleri üzerinde bir denetim kurarak ne tür eserlerin üretilebileceğine, hangi tür, biçim ve içerikte üretim yapılabileceğine müdahale etmiştir. Bu müdahale bir taraftan üst ve evrensel görülen Batı sanatlarının halka kabul ettirilmesi hem de tek parti ideallerinin bu sanatlar aracılığıyla halka sevdirilmesi için gerçekleşmiştir. Bu sebeple devrim düşüncesini anlatan eserler desteklenirken, geçmişi hatırlatacak, devrim ideolojisiyle çelişen eserler sansüre uğramıştır. Bu çabanın pratik sonuçları, o dönemde ortaya çıkan eserlerin biçim ve içeriğinde görülmektedir. Öncelikle tek partili dönemde Batı sanatları dışında bir üretimin olmadığı görülür. Yine bu dönemde resim, tiyatro, mimari, gibi sanat dallarına ait eserlerde tek partili dönemin sürekli övülürken Osmanlı negatif sunulmuştur. Yeni estetik algıda eskiye ait unsurların olumlu anlamda yer almasına sıcak bakılmamıştır.
Modernization policies implemented in Turkey in the single-party period with a upward-down drive have also aimed at building a new form of culture. Thus, the elements that are considered to belong to the subjective field such as art and aesthetics become a subject of research of sociology through the relationship between the state and society. It is possible to bring the interest of the Turkish community in Western art back to the Tanzimat Ferman. However, with the abandonment of the tradition, the beginning of a program with the government's hand for the adoption of Western art and aesthetics by society was with the Republic of Turkey. In the single party period, the perception of civilization was sought to be produced and the social aesthetics was sought to be produced by the government's hand. The determination of what is good and what is bad through the objects of culture and the dictating of them to the public has led to a tension between the state and society. However, through official institutions, art education, state support and educational institutions in general, the esthetic understanding of the state has been rebuilt and attempted to become universal principles. To better understand this process, the issue was addressed in the framework of Gramsci and Althusser's cultural approaches. Gramsci argued that with the hegemony approach to power, a particular power used not only physical and economic power but also a cultural power to ensure its own superiority. Hegemony is intellectually aimed at the production of consent. The highest classes holding the power in their hands predict that certain forms of culture be accepted by the society without discussion, so that the social structure should remain as they want. In doing so, the dominant classes want to create the idea that the dominant culture is universal in a way that will make the opposition influential, instead of showing a single type of world view. In this way, the public masses dependent on the state accept the hegemony of the ruling classes by supporting certain ideals, purposes and cultural symbols in order to preserve the existing social structure. Thus, for example, certain branches of art are defined as old, unable to meet the expectations of the age, unable to satisfy the modern aesthetic point of view, while others are placed in the opposite place and viewed as modern, contemporary, valid, appropriate art, it may be the result of not only an aesthetic assessment and the power wants to spread a specific cultural interpretation to maintain itself. Therefore, the activities, processes, flows, pure aesthetic sight and the unique works produced by the artist’s essence can be transformed into a form of re-production of certain forms of power. In the Republic of Turkey, one-party cultural policies will be possible to see similar examples when addressed from this perspective. In the course of a single party period, the approaches to culture are seen to pass through certain stages. The most important approach, which has been influenced for many years, belonged to Ziya Gökalp, who was recognized as one of the first sociologists in Turkey. As an important approach that puts the foundations of legitimacy in the domination of Western art in the cultural field, it has distinguished the concepts of culture and civilization. With this approach, we have dominated the field of art for many years as a universal approach to presenting our own cultural elements with Western technology. With this approach, the source of civilization was not in the Turkish cultural elements, but in the Western history. In this period seen as a humanist phase, works from Greek and other Western languages were translated into Turkish, Greek classics played in theatres, and Greek sculptures were replicated in rural institutions. Again, in the single party period, a sense of aesthetics was tried to be formed by censorship applied to cultural production. During the one-party period, the state has interfered with the type of works that can be produced, the type, the form and the content that can be produced by establishing a control over art products. This intervention, on the one hand, took place in order to recognize the public of the western art, which appears to be superior and universal, as well as to love the people through the ideals of the single party. Thus, while the works that describe the revolutionary thought are supported, the works that remind the past, which are contrary to the revolutionary ideology, are censored. The practical results of this effort are seen in the form and content of the works that occurred during that period. First of all, it appears that there is no one except the Western art in the single party period. Again in this period, the works of art branches such as painting, theatre, architecture, and one-party period are constantly praised while the Ottoman negative was presented. In the new aesthetic perception, it was not warm to see the elements of the old in a positive sense.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
