Özet:

Abdurrahman eş-Şarkâvî (1921-1987) yazmış olduğu 4 adet roman ile öne çıkmasına rağmen şiir, kısa öykü, tiyatro yazarlığı ve düşünür olarak da çağdaş Mısır edebiyatında saygın bir yer edinmiştir. Yazmış olduğu şiirlerinden oluşan iki adet divanın yanı sıra ilk romanı olan el-Ard’ın aynı isimle sinemaya taşınmasıyla kendisine özgü üslup ve içerikle adından söz ettirmiştir. Tiyatro yazarı olarak daha çok eser yazmıştır. es-Şarkâvî, tüm kurgusal karakterler arasındaki diyaloğu anlatırken gündelik dil/Mısır lehçesine tam bir güven ile dayanmış ve her karaktere kaprisler, arzular, ihtiyaçlar ve hayatın zorlukları konusundaki düşüncelerini ifade etme konusunda tam bir özgürlük tanımıştır. Bu durum kültürel, sosyal seviyeleri ne olursa olsun eserlerinde kurguladığı bütün kişilerde görülmektedir. eş-Şarkâvî, kendisini, diyaloglarda günlük konuşma dilinin kullanılmasına izin veren grupta kabul etmektedir. Zira yaşadığı dönemde, günlük dili edebi eserlerde kullanma konusunda üç görüş öne çıkmaktaydı birincisi, Mısırlılar tarafından üretilen tüm edebi yapıtlarda Mısır lehçesinin kullanılmasını ve dolayısıyla da ortaya çıkan ürünün genel olarak Araplara değil Mısır’a özgü bir eser olması gerektiğini savunan görüştür. İkincisi, bunun tam tersi, edebi eserlerde günlük konuşma dilinin kullanımını -çok nadir durumlar hariç- tamamen yasaklayan görüştür. Üçüncüsü ise, özellikle diyaloglar gibi kendini samimi bir şekilde ifade etme ve sanatsal gereklilik durumlarında günlük dili kullanmaya için veren ancak genel olarak da üst/fasih dili zorunlu gören görüştür ki, eş-Şarkâvî de bu gruptan sayılabilir. Arapça yazılan bir edebi eserin bütün Arap dünyasına hitap edebilmesi için fasih dili kullanmasının şart olduğu açıktır. Aksi takdirde tek bir ülke veya bölgeyle sınırlı kalıp yerelliği aşamayacaktır. Fasih dil ile yazılmış bir edebî eser aynı zamanda okuyucuya dil, edebiyat, üslup ve belagat açısından kendini geliştirme imkanı sunacaktır. Şu da unutulmamalıdır ki Arap dilini konuşanlar, dil, din ve kültürel seviyelerini yansıtan ortak bir dil ile ancak bir gelişme gösterebilirler. Eş-Şarkâvî’nin özellikle de diyaloglarda çok fazla kullandığı Mısır lehçesi, onun evrensel bir yazar olması önünde en büyük engel olarak görülmektedir. Bu çalışmada, yazarın sahneleri/olayları sunarken izlediği yöntem/üslub üzerinde de durmuştur. Zira olumlu ya da olumsuz olsun olayın sunuluş şekli, okuyucuyu, olayın kendisinden daha çok etkileyebilir. Yazar, tecavüz veya şiddet sahnesi istediği şekilde tasvir edilebileceği gibi okuyucunun hikâyeye sempati duymasını da sağlayabilir. Okuyucu, yapılan tasvirler neticesinde, eyleme ve bunu gerçekleştiren kişiye kızgın, kurbana da daha fazla sempati duyabilir. eş-Şarkâvî’nin de tasvir yönteminde hem gerçekçi hem de hayali yöntemler/üsluplar kullandığına şahit olmaktayız. Bu çalışmada üzerinde duracağımız diğer mesele ise eser-fikir/ideoloji ilişkisidir. Zira yazar, yaşadığı kişisel sorunları, çok açık bir şekilde, kurgusal eserin merkezine yerleştirerek ele almaktadır. Eş-Şarkâvî, Mısır toplumunu özellikle de kırsal kesimi bilinçlendirmeyi/uyandırmayı amaçlayan her türlü girişimi desteklemekte ve teşvik etmektedir. İngiliz işgaline ve onların destekçilerine karşı durmuş ve bunun da bilim ve sanatla mümkün olacağını eserinde kurguladığı kişiler aracılığıyla açıkça dile getirmiştir. Bu durumu öznellik/nesnellik ilkesiyle birlikte edebiyatta kullanma şeklini de sorgulamak istiyoruz.

Anahtar Kelimeler: