Özet:

Tarihi devirlerden itibaren insanlık için en önemli konunun hayatlarının devamlılığını sağlama olduğunu görmekteyiz. İnsanlık, her yeni devirde kendini geliştirmiş ve hayatını kolaylaştıracak birtakım önlemler almıştır. Avcılık- toplayıcılıkla devam eden yaşamları, su kaynaklarının kenarında tarımın keşfiyle başka bir boyut kazanmıştır. Bereketli tarım topraklarına sahip Mezopotamya, tarihin en eski devirlerinde büyük bir dönüm noktası olarak karşımıza çıkmaktadır. Bölgede artan tarımsal faaliyetler, Mezopotamya’da yerleşimin artmasını sağlamıştır. Takas usulü ilerleyen dönemde yerini yeni ekonomik terimlere bırakacaktır. Ticaretin gelişimi insanlık için yeni bir geçim alanı oluşturarak önemini korumuştur. Mezopotamya’yı da içine alarak genişleyen ticaret yolları, yalnızca eşyaların mübadelesi için değil, yeni dini- kültürel etkileşimi de beraberinde getirdiği için ayrıca önemlidir. Ticaret yollarının gelişimi ile birlikte birçok ülkenin refah seviyesinde önemli değişiklik oldu. Çünkü yalnızca tarımın önemli olduğu dönemde, verimli topraklara ve su kanallarına sahip yerlerde kurulan medeniyetler güce sahip olabiliyordu. Tarıma elverişsiz bölgelerde ise geçim bir sorundu ve kurulan devletler zayıftı. Arabistan’da da durum böyleydi. Çorak çöl arazisinde tarıma elverişli topraklar çok azdı. Su kaynakları tarımsal faaliyetlere yetecek durumda değildi. Böyle bir ortamda güçlü bir devlet yapılanması da söz konusu değildi. Arabistan’daki durum Kusay b. Kilab döneminde ticari faaliyetlerin gelişmesiyle farklılaştı. Ticaret sayesinde ülkedeki refah seviyesi gelişti. Ayrıca Arabistan önemli ticaret merkezlerine giden güzergahların üzerinde bulunmanın da avantajını elde etmiş oldu. Kusay b. Kilab ile başlayan ticari faaliyetler gitgide büyüdü ve çevre ülkelerle ticari anlaşmalar yapacak duruma gelindi. Kusay b. Kilab’ın ardından gelen kabile büyükleri de ticarete önem vermeye devam ettiler. İslami döneme kadar oluşan ticaret ortamının insanların hayatlarına olan katkısı kaynaklardan rahatlıkla görülebilmektedir. Çalışmamızda ticaretin Arap topraklında ortaya çıkardığı değişiklik ve ticaret yollarının ülkelerin mevcut konumu ne şekilde değiştirdiği incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler: