Görüntüleme
14
Klasik Türk şiirinde şairlerin en fazla rağbet ettiği konuların başında ölüm gelir. Mersiyeler başta olmak üzere ölüm üzerine yazılmış tarihler ve manzum mezar kitabeleri, klasik Türk edebiyatında ölüm konusunun müstakil olarak ele alındığı manzumelerdir. Bunların dışında dîvânlarda yer alan diğer şiirlerde de ölüm temasının sıklıkla işlendiği görülür. 16. yüzyıl şair ve münşilerinden olup Meşâirü’ş-şuarâ adlı tezkiresiyle tanınan Âşık Çelebi (öl. 979/1572) şiirlerinde ölüm temasına yer vermiş şahsiyetlerden biridir. Âşık Çelebi Dîvânı’nda beyit ve kelime boyutundaki kullanım ve çağrışımlar dışında 14. kasidenin yaklaşık otuz beyitlik son kısmı ile 52. gazel müstakil olarak ölüm düşüncesine ayrılmıştır. Şairin ölümle ilgili duygu, düşünce ve hayalleri klasik Türk şiiri geleneği çerçevesinde ve genellikle âşık, sevgili, rakîb üçgeninde kendisini gösterir. Ölümle ilgili kullanımlar, kimi zaman bireysel olarak şairin hayatı ve psikolojisine ışık tutar; bazen de toplumsal yönüyle çeşitli âdet, gelenek, inanç ve uygulamalara yer vermesiyle sosyal hayat, kültür ve değerler bağlamında önemli bilgiler ihtiva eder. Şairin ölüme bakışında İslâm dini ve tasavvuf düşüncesinin etkili olduğu açıktır. Bununla birlikte başta matem şekilleri olmak üzere bazı âdet ve geleneklerde az da olsa eski Türk âdet ve gelenekleri ile batıl inanmaların etkisi görülür. Her hâlükârda hem bir birey olarak Âşık Çelebi’nin hem geleneğin bir temsilcisi olan şairin hem de Osmanlı toplumunun ölüm karşısındaki tavrını belki felsefesini iç içe geçmiş anlam katmanları hâlinde bu örneklerde görmek mümkündür. Bu makalede, Âşık Çelebi Dîvânı’nda ölüm düşüncesi ve ölümle ilgili âdet ve gelenekler tespit edilip incelenecektir. Araştırmanın amacı, Âşık Çelebi Dîvânı’nda ölümün yansımalarını ortaya koymak, Dîvân örnekleminde ölümle ilgili âdet ve gelenekleri incelemektir. Bu amaca yönelik olarak Dîvân’da ölüm temasının ele alındığı beyitler tespit edilerek ortaya çıkan malzeme içerik analizi yöntemiyle incelenecektir. Çalışmanın aynı zamanda klasik Türk edebiyatı ve sosyal hayat bağlamındaki araştırmalara katkı sağlaması beklenmektedir.
Death is one of the most popular topics of poets in classical Turkish poetry. The histories on death, the verse epitaphs, and especially the elegies are the poems in which the subject of death is handled separately in classical Turkish literature. Apart from these, it is seen that the theme of death is frequently handled in other poems in the dīvāns. ʿĀşıq Çelebi (d. 979/1572), one of the 16th century poets and authors who is known for his tezkire called Meşāʾirü’ş-şuʿarā, is one of the personalities who included the death theme in his poems. In ʿĀşıq Çelebi’s Dīvān, apart from the usage and associations in the dimension of couplets and words, the last part of the 14th eulogy and the 52nd ghazal are devoted to the idea of death independently. The poet’s feelings, thoughts and dreams about death manifest themselves within the framework of the classical Turkish poetry tradition and generally in the triangle of lover, beloved and opponent. The uses related to death sometimes shed light on the life and psychology of the poet individually; sometimes it contains important information in the context of social life, culture and values by including various customs, traditions, beliefs and practices in its social aspect. It is clear that the religion of Islam and mysticism are influential in the poet’s view of death. However, the influence of old Turkish customs and traditions and superstitions is seen in some customs and traditions, especially in the forms of mourning. In any case, in these examples it is possible to see the attitude of ʿĀşıq Çelebi as an individual, both the poet who is a representative of tradition, and the Ottoman society’s attitude towards death and perhaps its philosophy, in the form of intertwined layers of meaning. In this article, the idea of death and the customs and traditions related to death in the Dīvān of ʿĀşıq Çelebi will be determined and examined. The aim of the research is to reveal the reflections of death in the Dīvān of ʿĀşıq Çelebi and to examine the customs and traditions related to death in the sample of the Dīvān. For this purpose, the couplets in the Dīvān that deal with the death theme will be determined and the resulting material will be analyzed with the method of content analysis. The study is also expected to contribute to researches in the context of classical Turkish literature and social life.
Alan : Güzel Sanatlar; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
