Abstract:

Bu makalede Husein [Karasayeviç] KARASAYEV ve Konstantin [Kuzmiç] YUDAHİN’in Kırgız sözlükçülüğüne katkısı ele alınmıştır. Bir standart dilin oluşmasında sözlüklerin rolü büyüktür. Kırgızca yazı dili XX. yüzyılın ilk çeyreğinin sonlarında oluşmuştur. Gerek Kırgızca yazı dilinin oluşturulmasında ve gerekse Kırgız sözlükçülüğünde K. KARASAYEV ve K. K. YUDAHİN’in önemli bir yeri vardır. Bu çalışmada Kırgızistan’da sözlüklerin oluşturulmasında önemli rol oynayan ve Kırgız alfabesinin tüm çeşitlenmelerini düzenlemiş olan H. K. KARASAYEV tarafından hazırlanan Kırgızca imla kılavuzunun çeşitli baskıları incelenmiş, ayrıca K. K. YUDAHİN’in Kırgızca-Rusça Sözlüğünün tüm baskıları farklılıklarıyla birlikte ele alınmıştır. Kırgızca-Rusça Sözlüğün ilk baskısı 1940 yılında, ikinci baskısı 1965 yılında, üçüncü baskısı 1985 yılında, dördüncü baskısı ise 1999 yılında yapılmıştır. Kırgız dilinin kelime hazinesini tespit eden ve kelimelerin kullanışlarını gösteren YUDAHİN’in sözlüğü birçok ülkede büyük ün kazanmıştır. YUDAHİN, çalışması için gerekli malzemeleri 1920 yıllarında ders kitapları, gazeteler, dergiler ve folklordan derlemeğe başlamıştır. Bu sözlükte, o dönemdeki Kırgız dilinin kelime hazinesi, tarihî ve etnografya terimler, folklorik malzemeler, eski tabirler, yaklaşık olarak iki bin atasözü ve deyim yer almaktadır. K. K. YUDAHİN’in Kırgızca-Rusça Sözlüğü Kırgız gelenekleri, tarihi ve kültürüyle ilgili çok zengin malzeme içermesinin yanında aynı zamanda ansiklopedik bir sözlük özelliğini taşımaktadır.

Keywords: