Abstract:

Bilgi ve iletişim teknolojisi alanındaki hızlı gelişmeler, cep telefonu ve internet gibi araçları her yaş, cinsiyet, eğitim ve gelir grubundan insan için günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçası durumuna getirmiştir. Eğitim süreçlerinin online ve uzaktan eğitim modelinin yaygın yaşandığı covid-19 pandemisi sonrası eğitim süreçlerinin Metaverse veya Türkçe tabiriyle sanal evren ortamına taşınmasının gündeme geldiği bu kuantik çağda öğrencilerin e-zorbalık davranışları ve e-zorbalık mağduriyetlerinin incelenmesinin önemini arttıran bir etken olmaktadır. Bu araştırmanın amacı, spor lisesinde öğrenim gören öğrencilerin siber zorbalık davranışı sergileme ve siber zorbalık mağduru olma durumlarının cinsiyet, sınıf düzeyi, disiplin cezası alma, spor branş türü, internet kullanım süresi, anne eğitim düzeyi baba eğitim düzeyi, ekonomik gelir durumu, internete bağlanma kaynağı bakımından incelemektir. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı betimsel araştırmanın çalışma grubu, Malatya’da spor liselerinde öğrenimine devam eden 135 erkek 117 kadın öğrenciden oluşmaktadır. Verilerin toplanması amacıyla Başaran ve Çikrıkci (2015) tarafından Türkçeye uyarlanan E-Bullying Scale (E-BS) ve E-Victimization Scale (E-VS) ölçeği kullanılmıştır. Veriler SPSS 26 paket programı ile, t-testi, korelasyon, frekans, yüzde, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve LSD testi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada Öğrencilerin siber zorbalık davranışı sergileme tutumlarında cinsiyete göre anlamlı farklılaştığı (p<0.05), ve erkeklerin kadınlardan daha fazla puan ortalamasına sahip oldukları, siber zorbalık mağduru olma durumlarında ise kadınların e-zorbalık mağduru puan ortalamalarının erkeklerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. 2 ve 3. sınıf öğrencilerinin en fazla E-zorbalık davranışı sergileyen ve 4.sınıfların en az e-zorbalık mağduru olma davranışı sergileyen sınıf düzeyi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Gelir düzeyinin ve günlük internette geçirilen sürenin artması e-zorbalık davranış sergileme ve e-zorbalık mağduru davranış sergilemede anlamlı farklılık gösterdiği analiz edilmiştir (p<0.05). Yapılan analizler sonucunda spor branş türü, anne eğitim düzeyi ve baba eğitim düzeyi arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. E-zorbalık ve E-mağduriyet düzeyleri arasındaki korelasyon analizine göre spor lisesi öğrencilerinin e-zorbalık tutumları ile e-mağduriyet düzeyleri arasında orta düzeyde ve pozitif yönlü (r=0.332) ve anlamlı (p<0.05) bir ilişki olduğu bulunmuştur. Bu çalışmada antrenörler, idareciler ve aileler için önleme ve müdahale stratejileri önerilmektedir. Öğrencilerde görülebilecek, e-zorbalık davranış sergileme ve e-zorbalık mağduru olma durumlarına karşı dijital platformlarda ve metaverse evreninde öğrencileri bekleyen güncel tehlikelere dikkat çekilmektedir.

Keywords: