Citation Number
1
Views
48
Downloands
13
Yabancılara Türkçe öğretiminin tarihi çok eskilere dayanır. Türklerin İslam'a girmesi ile birlikte bu iki dili bir araya getiren özgün sözlükler hazırlanmıştır. Büyük ölçüde Arap sözlük hazırlama ekolleri temeline dayanan Türk sözlükçülüğünün kuruluşu asıl olarak Karahanlılar dönemine rastlamaktadır. Kaşgarlı Mahmud, Ebû İbrahim el-Fârâbî’nin Dîvânu’l-Edeb’de uyguladığı kalıp ve uyak ekolünü geliştirerek, ilk Türk sözlükçülüğü ekolünü kurmuştur. Ancak Kaşgarlı’nın başlattığı anlayışın sürdürülememesi, Türk sözlükçülük tarihi açısından büyük eksikliktir. Ondan sonra, bu alanında onun kurduğu ekolden habersiz olarak Harezm ve Kıpçak sahasında Türk ve Arap bilginlerce Türk dilini öğrenmek ve öğretmek amacıyla çeşitli tarzlarda sözlükler oluşturulmuştur. Bunlardan biri de ez-Zemahşerî'nin Mukaddimetul-Edeb’idir. Sözlüğün müellifi Mahmud b. Ömer el-Harezmî ez-Zemahşerî, 467/1075 yılında bugün Özbekistan topraklarında bulunan Harezm’in Zemahşer kasabasında doğmuştur. Arap asıllı olmamasına rağmen, Arap Dili ve Edebiyatı, Tefsir ve Fıkıh gibi alanlarda önemli eserler veren bir dilci ve kelamcıdır. Arap ve Türk sözlükçülüğü açısından da kendisine çok şey borçlu olduğumuz bir bilgindir. Esâsu'l-Belâğa adlı Arapça lugati hazırlayan müellif, Arapça öğrenmek isteyen Harzemşahlar Devleti Hükümdarı Atsız b. Muhammed için de Mukaddimetu'l-Edeb’i kaleme almıştır. Bu, onun Türkçe yazılmış tek eseridir. Arapça pratik bir sözlük niteliğinde olan eserin ez-Zemahşerî tarafından yazılmış nüshası şu ana kadar bulunamamıştır. Arapça-Farsça-Türkçe yazma nüshaları çoktur ve dünyanın çeşitli kütüphanelerinde bulunmaktadır. Dönemin söz varlığının tespiti açısından adeta bir hazine olan bu pratik sözlük, isimler, fiiller, harfler, isim ve fiil çekimleri olmak üzere beş bölüme ayrılır. Onda Orta Asya Türklerinin hayat teşkilatını ve genel anlamda Türklerin devlet varlığına dair işaretler bulmak mümkündür. Bu bakımdan onun Divânu Lugâti’t-Türk’e nispetle daha orijinal olduğu yorumlarına dahi rastlanmaktadır.
The history of Turkish teaching to foreigners is very ancient. The original dictionaries that combine the two languages with the Turkish entrance to Islam have been prepared. The establishment of the Turkish dictionary, which is largely based on the basis of the Arabic dictionary preparation ecolls, is mainly found in the Karahanists period. The first of them was the name of Abraham and the first of them was the name of Abraham and the first of them was the name of Abraham and the first of them was the name of Abraham and the first of them was the name of Abraham. But the failure to maintain the understanding that the Kashgarli began is a great lack in the history of the Turkish dictionary. After that, dictionaries in various styles were created in the Harezm and Kıpçak fields, unknown of the edge he established in this field, with the aim of learning and teaching Turkish language by Turkish and Arab scientists. One of them is the worship of the worshipers. The dictionary author Mahmud b. Omer al-Harezmî ez-Zemahşerî was born in 467/1075 in the city of Zemahşer of Harezm, which is now located in the territory of Uzbekistan. Although he is not Arabic, he is a speaker and speaker who gives important works in the fields such as Arabic and Literature, Interpretation and Phuket. In the Arabic and Turkish dictionary, we owe him a lot of information. The author of the Arabic lugati named Esâsu’l-Belâga, who wanted to learn Arabic, took the pen for the king of the Harzemşahs State Atsız b. Muhammad and Mukaddimetu’l-Edeb. This is his only Turkish book. The work in the Arabic vocabulary is not written by Ez-Zemahşeri until now. There are many Arabic-Pharc-Turkish writings and are found in various libraries in the world. This practical dictionary, which is a treasure in terms of the identification of the word existence of the period, is divided into five sections, names, facts, letters, names and facts. It is possible to find signs of the life organization of the Central Asian Turks and the state existence of the Turks in general. In this regard, it is also found that his comments are relatively more original to Divânu Lugâti't-Türk.
Field : İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Journal Type : Uluslararası
Article Detail 
Citation Owners
Similar Articles
Journal Information
Listen Paper
Print This Page
Share
Mendeley
