Abstract:

1950 öncesinde son derece yavaş olan kentleşme olayı, 1950’den sonra kırdan kente göçler nedeniyle hız kazanmıştır. Bununla birlikte, 1980’lere kadar olan dönem incelendiğinde, kentsel nüfus artışının genel olarak sanayi kentlerinde çok yüksek olduğu görülür. İstanbul, Batman, Kırıkkale, Adana ve çevresi, Karabük, Ereğli gibi merkezler 1950-1980 döneminde nüfusları hızla artan merkezlerden sadece bazılarıdır. Sanayi, 1980 sonrasında da ülkemizdeki kentleşmeye yön vermeye devam etmekle birlikte iki önemli etken daha ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri turizm, diğeri ülkenin doğusunda yoğunluk kazanan terör olaylarıdır. Elimizdeki veriler, ülkenin güney kıyılarında Antalya çevresinde yoğunlaşan turizm faaliyetlerinin Antalya, Alanya, Marmaris, Fethiye, Manavgat, gibi merkezlerde çok önemli nüfus artışlarına neden olduğunu göstermektedir. Diğer yandan Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun kırsal kesiminde etkisini daha da ağır hissettiren terör olayları, kır nüfusunun, bölge içindeki çeşitli merkezlere göç etmesine yol açmıştır. Nitekim Van, Şırnak, Diyarbakır, Hakkari, Bismil, Viranşehir, Yüksekova, Siverek başta olmak üzere, çok sayıda kent büyük bir göçle karşı karşıya kalmıştır. Türkiye’deki kentleşme olayının esas olarak 3 model çevresinde geliştiği söylenebilir. Bunlardan sanayi, kentleşme modellerinin hem en eskisi hem de etkisini daha geniş bir alanda göstermiş ve göstermeye devam eden bir modeldir. Turizm ve terör kaynaklı kentleşme modelleri, sanayi kaynaklı kentleşme modeline göre çok daha yeni ve daha bölgesel bir nitelik göstermektedir. Turizme bağlı kentleşme Akdeniz kıyılarımızın batısında dar bir kıyı kuşağında ortaya çıkarken terör olaylarının yol açtığı kentleşme modeli Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun bazı kentlerinde çok tipik bir kentleşme modeli oluşturmaktadır. Teröre bağlı kentleşme modelinin diğerlerinden en önemli farkı ise, bölge kentlerinde biriken nüfusun bu kentlerin düşük ekonomik potansiyelleri nedeniyle, kalıcı olmamalarıdır. Anahtar kelimeler: Türkiye, Kentleşme, Kentleşme Modelleri

Keywords: