Abstract:

İlk yazılı metinlerimizdeki Köktürk yazısının anahtarı Danimarkalı bilgin Vilhelm Thomsen tarafından bulunmuş (25 Kasım 1893), böylece ilgili metinlerin çözümlenmesi çalışmaları da hız kazanmıştır. Wilhelm Radloff’un ilk neşri ve Thomsen yayınıyla ivme kazanan bu uzun tarihî süreçte, başta Orhun Abideleri olmak üzere, Köktürk yazısı ile taşlara yazılmış irili ufaklı metinlerin transkripsiyonları yapılmış ve hedef dildeki anlam karşılıkları verilmiştir. Bu okuma, anlamlandırma ve yorumlama çalışmalarında araştırıcılar tarafından bazen bir kelime ya da ibare üzerinde farklı görüşler ortaya atılmış önemli düzeltmelerde bulunulmuştur. Yüzyılı aşkın süredir yapılan bu değerli çalışmalar, Türkçenin eski metinlerinin okunması ve anlamlandırılmasında büyük bir mesafe kat edilmesine yardımcı olmuş, ileride yapılacak çalışmalara ışık tutmuştur. Bu yazıda da, Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarında geçen “iniygünüm veya ini yigünüm” kelimesi üzerinde durulacaktır. İlgili kelime, Köktürk kağanlığının hiyerarşik düzeni içinde, birinci derecede seslenilen veya zikredilen kişi ya da kişilerin kimler olduğunu gösterir bu bakımdan da doğru anlamlandırılması oldukça önemlidir.

Keywords: