Abstract:

Değerler, bireyin olayları algılama şekline ve toplumda sergilediği davranışlarda belirleyicidir. Toplumun istediği değerleri bireye kazandırmada okullar en önemli unsurdur. Okulların toplumun değerlerini yeni nesillere aktarma görevinin yanı sıra toplumda kaybedilmeye başlanan değerlerin de yeniden oluşturulmasında önemli bir etkisi vardır. Toplumsal vicdan ve bireysel iyi oluş için önemli bir role sahip olan değerlerden biri merhamettir. Bir başkasının acısını içinde hissedip ona yardım etme isteği olarak tanımlanan merhametin olmadığı toplumlarda yardımlaşma, sorumluluk, hoşgörü, saygı, şefkat gibi değerler kaybolmaya zulüm, yalnızlık, depresyon, toplumsal yozlaşma gibi sorunlar baş göstermeye başlar. Değer aktarımında önemli bir göreve sahip olan okullar, değer aktarımında ders kitaplarını etkin bir araç olarak kullanır. Metinsel ağırlığın olduğu Türkçe ders kitabı değerlerin aktarımında önemli bir yeri vardır. Bu çalışma 2019-2020 öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından okutulan 5. Sınıf Türkçe ders kitabını merhamet değeri ve merhamet değeriyle ilişkili kabul edilen sevgi, saygı, şefkat, fedakârlık, vefa, yardımlaşma, hoşgörü, diğerkâmlık, duygudaşlık, sorumluluk değerlerini iletme açıcından incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma doküman analizi yöntemiyle yapılmıştır. Çalışma sonucuna göre 5. Sınıf Türkçe ders kitabı bu değerleri iletme açısından dengesizlik göstermiştir. Bu değerler arasından en çok Sevgi değeri ön plandadır ve merhamet değeri kitapta az geçmiştir. Değerler iletilirken kitapta değerlerin zıddını çağrıştıran değerlere de yer verilmiştir.

Keywords: