Abstract:

Sporcular, antrenman veya müsabaka öncesi, sırasında ve sonrasında farklı psikolojik durumlar ve zorluklarla karşı karşıya kalabilirler. Bu durumlar sporcunun yarışma performansını etkileyebilir. Sporcunun zihinsel dayanıklılık seviyesi, bu durumlarla başa çıkabilmesinde önemli bir faktördür. Araştırma, mücadele sporcularının zihinsel dayanıklılıklarının birbirleri ile karşılaştırılarak bazı değişkenler açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma grubu; taekwondo, karate ve kick boks branşlarında yarışmalara katılan 207 (93 kadın, 114 erkek) elit sporcudan oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; Sheard ve arkadaşları (2009) tarafından geliştirilen, Türkçe uyarlama çalışması Altıntaş (2015) tarafından yapılmış olan “Sporda Zihinsel Dayanıklılık Envanteri” (SZDE) ve “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistik, bağımsız gruplar için t-testi, tek yönlü varyans analizi (Anova) ve gruplar arası farklılığı ortaya koymak için Scheffe testi kullanılmıştır. Araştırmada; taekwondocuların, ölçek genel ortalaması, güven, kontrol ve devamlılık alt boyut puanlarında ve karatecilerin güven alt boyutlarında erkekler lehine anlamlı bir fark tespit edilmiş olup, kick bokscularda anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Yaş değişkenine bakıldığında; 23-26 yaş arasındaki sporcuların, 15-18 yaş ve 19-22 yaş aralığındaki sporculara göre; zihinsel dayanıklılık seviyelerinin anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Taekwondocuların ölçek genel ortalaması, güven, kontrol ve devamlılık puan ortalamalarının kick boks ve karatecilere göre yüksek olduğu saptanmıştır. Ekonomik durumu iyi olan sporcuların, orta ve düşük durumda olan sporculara oranla zihinsel dayanıklılık ölçek ve alt boyut puanlarında anlamlı seviyede bir farklılık olduğu görülmüştür. Spor yapma yılı arttıkça zihinsel dayanıklılık ölçek genel ortalaması ve alt boyut puanlarında pozitif yönde yüksek düzeyde anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Haftalık antrenman sayısı 4/+ olanların haftada 3 gün olanlara göre, devamlılık ve kontrol alt boyutlarında, haftada 2 gün olanların ise; 1 gün olanlara göre ölçek genel puanında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık belirlenmiştir. Araştırma sonucunda; katılımcıların zihinsel dayanıklılık seviyelerinde cinsiyet, yaş, spor branşı, ekonomik seviye, spor yapma yılı ve haftalık antrenman sayısının etkili olduğu tespit edilmiştir.

Keywords: