Abstract:

İtilaf Devletleri Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı toprağı olan Ortadoğu’yu işgal ettikten sonra bölgede kendi çıkarlarını garanti altına alacakları bir yönetim kurmaya karar verdiler. Esasen savaş yıllarında 1916’da Sykes-Picot gizli anlaşmasıyla Ortadoğu topraklarının kontrolünü paylaşmışlar ve çokgeçmeden bölgeyi işgal etmişlerdi. Buna göre Irak Filistin İngiltere’nin hakimiyetine, Suriye, İskenderun Sancağı ve Lübnan Fransız idaresine bırakılacaktı. Nitekim 1918’de savaş sonunda kurulan Cemiyet-i Akvam’a iki yıl sonra San Remo’da manda diye tabir edilen hukuki idare sistemini kabul ettirerek oluşturdukları işgale hukuki bir gerekçe bulundu. Buna göre Fransa Beyrut’ta oluşturulan bir Yüksek Komiser tarafından Suriye ve Lübnan’ı idare edecekti. Yerelde bölge halkı da yönetime katılacaktı ancak son söz Fransa’nın olacaktı. Manda idaresi, bölge halkı kendi kendini yönetecek seviyeye ulaşana kadar devam edecekti. Bunun için ilk etapta 15 yıllık bir süre öngörülmekteydi. Netice itibariyle, Fransa mandater devlet sıfatıyla Cemiyet-i Akvam’a karşı sorumlu olarak 1921’den itibaren Suriye, İskenderun Sancağı ve Lübnan’ı yönetmeye başlamıştır. 1936 yılında bağımsızlık görüşmeleri netice vermemiş ve Türkiye’nin müdahalesiyle 1938’de Hatay Devleti’nin kurulmasıyla manda idaresinden ilk kopuş başlamıştır. Manda idaresi 1946 yılında Suriye ve Lübnan’a bağımsızlık verildiği döneme kadar devam etmiştir.

Keywords: