Abstract:

Bu araştırmada lise öğrencilerinin akran zorbalığına maruz kalmalarının yordayıcıları olarak temel psikolojik ihtiyaçları ve anne-babalarına duygusal erişilebilirlikleri incelenmiştir. Araştırma 1198 lise (588'i kız, 610 erkek) öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir . Araştırmada lise öğrencilerinin akran zorbalığına ilişkin veriler ‘California Zorba Mağduriyeti Ölçeği’ ( Felix, Sharkey, Green, Furlong ve Tanigawa, 2011 ), temel psikolojik ihtiyaçlara ilişkin veriler 'Temel Psikolojik İhtiyaçları Ölçeği’ (Deci ve Ryan, 2000), anne-babaya duygusal erişilebilirliğine ilişkin veriler ise ‘Ebeveyn Duygusal Erişilebilirlik Ölçeği’ (Lum ve Phares, 2005) kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen bu veriler temel istatistiksel analizler ve lojistik regresyon analiziyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda lise öğrencilerinin mağduriyet puanları ile özerklik, yeterlik, ilişki ihtiyaçları ve anne babaya duygusal erişilebilirlik arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler bulgulanmıştır. Lise öğrencilerinin akran zorbalığına maruz kalma, temel psikolojik ihtiyaçlar ve anne-babaya duygusal erişilebilirlikleri cinsiyetlerine göre incelendiğinde erkek öğrencilerin akran zorbalığına maruz kalma puan ortalamalarının kız öğrencilerin puan ortalamalarından daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Temel psikolojik ihtiyaçlar açısından bakıldığında erkek öğrencilerin yeterlik ihtiyaç puan ortalamaları kız öğrencilerin puan ortalamalarından daha yüksektir. Araştırmada kızların ve erkeklerin zorbalık mağduru olmalarını yordayan temel psikolojik ihtiyaçlar ve anne- babaya duygusal erişilebilirliğe ilişkin analiz ayrı ayrı yapılmıştır. Özerklik ihtiyacı ve anneye duygusal erişilebilirliğin kız ergenlerde görülen akran zorbalığına maruz kalmayı yordamada anlamlı katkı yapan değişkenler olduğu görülmüştür. Erkek ergenlerde, özerklik ve ilişki ihtiyaçları akran zorbalığına maruz kalmayı yordamada anlamlı katkı yapan değişkenler olarak belirlenmiştir.

Keywords: