Abstract:

Derleme çalışmaları yıllar boyu bilim insanlarının dil zenginliğini derinlemesine inceleme amacıyla merak duyduğu ve neticelerinin de bilhassa ağız çalışmalarında kullanıldığı önemli bilim alanlarındandır. Atatürk'ün isteği ile 1932 yılında Türk Dili Tetkik Cemiyeti, Türk dilini bilimsel anlamda incelemeye başlamış dil bilgisi, imla, sözlük gibi birçok çalışma yapmıştır. Bu çalışmalardan biri de ağızların söz varlığını belirlemeye yönelik çalışmalardır. Cemiyet, bu anlamda çok önemli bir girişimde bulunarak "Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi" ile ülkemizin birçok yerinden derlenen kelimeleri toplamıştır. Bu dergiyi daha kapsamlı içeriğiyle Derleme Sözlüğü takip etmiştir. Cumhuriyet'ten günümüze sözlük çok büyük bir gelişme gösterse de bugün Türkiye Türkçesinin ağızlarında sıklıkla kullanılmakta olan pek çok kelimenin kayıt altına alınmış olduğu söylenemez. Hızla gelişen toplumumuzda iletişimin de aynı hızda olması ağız özellikleri açısından çok olumlu sonuçlar ortaya çıkarmamaktadır. Ağızlar, zamana ve mekâna çok fazla direnç gösterememektedir. Bu sebeple ağızlara ait dil malzemesinin toplanması dilin zenginliğini geliştirmek açısından oldukça önemlidir. Türkiye Türkçesi ağızlarında keşfedilmemiş birçok kelime bulunmaktadır. Anadolu ve Rumeli ağızlarıyla ilgili yapılan yeni araştırmalar, söz varlığını tespit çalışmalarına önemli katkılar sağladığı gibi Derleme Sözlüğü'nü de oldukça zenginleştirmektedir. Bu çalışmada, ağız özellikleri oldukça korunmuş Anamur ilçesi ve köylerinden yapılan derlemeler sonucu elde edilen, Derleme Sözlüğü'nde bulunmayan ya da Derleme Sözlüğü'nde bulunduğu halde farklı anlamlar taşıyan kelimelerden bahsedilecektir. Derleme sonucu elde edilen kelimeler; isim, sıfat, zarf, ünlem ve fiil olarak tasnif edilerek sunulacaktır. Çalışmamızdaki amaç, Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan Derleme Sözlüğü'nün içeriğini zenginleştirmeye küçük de olsa katkıda bulunmaktır.

Keywords: