Abstract:

Tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars, ekin, genel bir ifadeyle insanların doğada bıraktıkları iz olarak değerlendirilebilecek kültür, geçmişten gelen deneyim ve birikimlerin gelecek kuşaklara aktarılmasında etkin bir rol oynar. Walter J. Ong’a göre sözlü kültür, birincil sözlü kültür ve ikincil sözlü kültür olmak üzere ikiye ayrılır. Birincil sözlü kültür dönemi insanlarının yazı gibi bir teknolojiye sahip olmamaları, bilgi ve deneyimlerini bir sonraki kuşağa sözlü kültür ürünleri yoluyla aktarmalarını gerektirmiştir. Bu süreçte toplum, kolektif bilince hitap eden ürünleri akılda tutma ve aktarma yolunu tercih etmiştir. Yazılı kültüre geçildiğinde toplumların bakış açısı aynı kalarak metinlerde toplumları bir arada tutan kültürel kodların yer alması söz konusu metinlerin benimsenişini ve kabullenilişini kolaylaştırmıştır. Günümüz Türk romancılığının önemli temsilcilerinden biri olan Buket Uzuner, Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları- Su ve Toprak olarak yayımladığı, Hava ve Ateş adlarıyla bir dörtleme olarak kaleme almayı planladığı romanlarında kadim kamanlık geleneği başta olmak üzere Türk kültürüne ait pek çok unsura yer vermiştir. Bu çalışmada sözlü kültürün yazılı kültüre etkisi bağlamında söz konusu roman dizisinin ikincisi olan Toprak adlı eserin gelenekten beslenen ve geleceğe taşınmasına zemin hazırlayan sözlü kültür unsurları ve bu unsurların romandaki işlevleri tespit edilecektir.

Keywords: