Abstract:

Bu çalışmanın amacı, spor yapan ve yapmayan bedensel ve görme engelli bireylerin boş zamana karşı tutumlarının,  belirlemesi ve katılımcıların boş zaman tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Iğdır ilinde bulunan Yeni Ufuklar, Sevgi Kuşağı ve Yeşil Iğdır Rehabilitasyon Merkezlerinde ve Ağrı ilinde bulunan Altı Nokta Körler Derneği, Ümit Aras Özel Eğitim Merkezi, Serhat Bakım Merkezinde bulunan 87’si ortopedik, 21’i görme olmak üzere toplam 108 engelli birey çalışmamıza katılmıştır. Ragheb ve Beard tarafından (1982) geliştirilen Türkçe’ ye uyarlaması Akgül ve Gürbüz tarafından (2011) yapılan ‘Boş Zaman Tutum Ölçeği’ görme engellilere araştırmacılar tarafından okunarak, bedensel engellilere ise onlara eşlik ederek uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 17 paket programı kullanılmıştır. Analizler Mann-Whitney U Testi ve Kruskall Wallis testleri ile analiz edilmiştir.                                                     Boş zaman tutumu duyuşsal, bilişsel, davranışsal alt boyutlarında spor yapma durumuna göre yapılan analizde farklılık belirlenmiştir. Bilişsel yönden spor yapanların anlamlı yönde daha yüksek boş zaman tutumuna sahip olduğu belirlenmiştir (U= 645 p<.05). Engel durumunun oluş zamanına göre yapılan analizlerde davranışsal boyutta, sonradan engelli olan bireylerin boş zaman tutumları anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (U= 986,5 p<0.05). Son olarak ise araştırmaya katılan engelli bireylerin eğitim durumlarının çok düşük olduğu belirlenmiştir. Çalışmamızın sonuçları, spor yapan engelli bireylerin daha olumlu boş zaman tutumuna sahip olduğunu, spor yapmanın engellileri boş zamana karşı tutum açısından olumlu olarak etkileyebileceğini göstermektedir. Bir diğer taraftan ise sonradan engelli olan bireylerin boş zamana karşı daha pozitif tutum sergilemelerinin, engel oluşmadan önceki deneyimlerine bağlı olduğu düşünülmektedir. Ayrıca engelli bireyleri eğitim öğretim sürecine dâhil edici önlemlerin alınması gerektiği ifade edilebilir. Araştırmanın bulguları ilgili alan yazın doğrultusunda tartışılarak bazı öneriler sunulmuştur.

Keywords: