Abstract:

Halk hekimliği kısmen yazılı metinlerden ulaşabildiğimiz, tanımlanması ve sınıflandırılması zor bir alandır. Taş ve cevherlerden halk hekimliğinin hem doğal hem de dinsel-büyüsel uygulamalarında hastalıkları önlemek ve tedavi etmek amacıyla yararlanılmıştır. Taş ve cevherler; doğal halk hekimliğinde yenilerek, suyu içilerek, deriye sürülerek, göze sürme yapılarak kullanılırken, halk hekimliğinin dinsel- büyüsel uygulamalarında doğal halk hekimliğinden farklı olarak taşların sahip olduğu güce, enerjiye dayalı bir yöntem uygulanır. Bu uygulamalar genellikle kişinin o taşı üstünde taşıması, kolye, yüzük olarak takması veya bulunduğu odaya asması şeklindedir. Bu çalışmada XV- XVII. yüzyıllar arasında yazılmış telif, tercüme veya derleme Türkçe tıp yazmalarında geçen değersiz, yarı değerli, değerli taşlarla ilgili doğal ve dinsel-büyüsel halk hekimliği uygulamaları üzerinde durulmuş ve örnekler verilmiştir. Folk medicine is a hard to classify and identify field, part of which can be reached from written texts. In practises of both natural folk medicine and magico-religious folk medicine, stones and ores are used to prevent and treat diseases. In natural folk medicine, stones and ores are used by swallowing, drinking its juice, rubbing to the skin, tinging with kohl whereas in magico-religious practices of folk medicine, unlike the natural folk medicine, practices based on believed powers and energies are applied in which these practices are mainly applied by wearing as a necklace or ring, carrying or hanging on the wall. In this study, examples based on natural folk medicine and magico-religious practices of worthless, semi-precious, precious stones mentioned in copyright, translation or compilation Turkish medical manuscripts written through XV.-XVII. centuries are given.

Keywords: