Abstract:

ÖZET 19. yüzyılda bir ekol şeklinde gelişen cami duvarlarının benzer motifler kullanılarak kalem işi süslemelerle zenginleştirilmesinin Aydın’ın Kuyucak ilçesinde de devam ettirildiği görülmektedir. Ahşap destekli ve tavanlı bir cami olan Kuyucak Kayran Camii, gerek mimari gerekse süsleme programı açısından dönemin özelliklerini yansıtmaktadır. Plan olarak, ahşap direkli camiler içerisinde en çok tercih edilen, mihraba dik üç sahınlı düzenlemeyi yansıtan Kayran Camii’nin sade ahşap süslemelerden çok kalem işi süslemeleri dikkat çekmektedir. Son cemaat yeri ve harim mekânının duvarlarını dolduran kalem işi süslemelerde; vazodan çıkan çiçek motifleri, selvi ağaçları ve gül demetleri ağırlıklı olarak işlenmiş bitkisel motiflerdir. Camide altıgen, daire ve yıldız temelli geometrik süslemelerin yanı sıra madalyon içerisinde veya friz olarak duvarı dolaşan yazılara da yer verilmiştir. Mimari tasvir olarak duvarlarda, Kâbe ve çok sayıda cami motifi bulunmaktadır. Cennet, cehennem, mizan terazisi, makas, sancak, mızrak, tesbih, Mevlevi sikkesi, nefir, teber, keşkül, tüfek ve barutlu silah, perde, kandil, saat, kürsü gibi sembolik tasvirler de, cami duvarlarındaki kalem işi süslemeler arasında yerini almıştır. Günümüzde bakımsızlıktan yıkılmak üzere olan ve detaylı bir incelemesi bulunmayan cami, mimari ve süsleme açısından incelenmiş ve belgelenmeye çalışılmıştır.

Keywords: