Abstract:

2020 yılında WHO tarafından pandemi olarak ilan edilen Covid 19 sonrası, uluslararası ticarette dengeler değişti. ABD'de Johns Hopkins Üniversitesi ‘nin yaptığı bir araştırmaya göre, Covid 19 virüsü Aralık ayında Çin'de ortaya çıktığından beri, dünya çapında 11,3 milyondan fazla COVID-19 vakası rapor edildi ve geri kazanımlar 6,1 milyonu aştı. (Rehinov, 2021). Küresel ticarette yeni ticaret yolları, yeni ticari birliklerinin oluşumuna sebep olan COVID-19, dünyadaki gelişmiş gelişmekte olan ülkelerin GSYIH sını etkilemiş, gelişmekte olan ülkeler için giderek artan bir endişe kaynağı haline gelmiştir. İthalata yönelik tarifeler ve diğer kısıtlamalar, ürünlerin gelişmekte olan ülkelere akışını bozmuştur. Covid-19 Avrupa ve Kuzey Amerika'da öldürücü iken, gelişmekte olan ülkelerde vaka sayısı artmaktadır. Uluslararası ticarete yön veren uluslararası örgütlerin verilerini incelediğimizde uluslararası ticaret anlaşmalarının sağlık malzemeleri ve tarım sektörüne yoğunlaştığını görmekteyiz. Pandemide can kayıplarının artması, aşı milliyetçiliği ve sağlık sektöründe acil müdahale malzemelerinin eksikliği, ülkeleri, işbirliği yapmaya zorlamış her ülke kendi ülke vatandaşının sağlığını ön plana almıştır. Araştırmamızda DTO, Avrupa Birliğinin yanısıra Türkiye Amerika, Japonya Çin İngiltere gibi ülkelerin ticaret anlaşmaları ele alınmıştır. Sağlık krizi ortaya çıktıkça, ticaret politikası, çözümü için uluslararası ticaretin önemi ortaya çıkmıştır. Bu araştırmada uluslararası ticaret anlaşmalarının pandemi döneminde ticaretteki engelleri nasıl çözdüğü, sübvansiyonların, ticaretteki engellerin kaldırılmasında pandeminin olumlu etkileri, insan sağlığı söz konusu olduğunda evrensel bir değer olan yaşama hakkı sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı konusuna aykırı olarak hareket eden gelişmiş ülkelerin aşı patentini almada fikri sınai haklar konusunda Dünya Ticaret Örgütü’ne baskı yaptığı, DTÖ’nün gelişmiş ülkelerin lehine kararlar alıp almadığı konularına yer verilerek uluslararası ticaret anlaşmalar çerçevesinde ekonomik işbirlikleri ele alınmıştır. Literatür taranarak uluslararası ticaret anlaşmaları konusu ve tarafları incelenmiştir. 1990'da 50'den bugüne 300'den fazla anlaşma var. En önemlisi, bu anlaşmaların çoğu, ticaretin ötesinde entegrasyonu veya “derin” entegrasyonu sağlamayı hedefleyerek erişimlerini tarifelerin çok ötesine genişletmiştir. Bu derin ticaret anlaşmalarının ticareti ve ticaret dışı sonuçları nasıl etkilediğine ve COVID-19 sonrası bir dünyada ticari ilişkileri nasıl şekillendirebilecekleri konusu bu araştırmanın amaçları arasında yer almaktadır.

Keywords: