Abstract:

Örgütlerin uzun ömürlü ve sürdürülebilir olmaları, çalışanlarının örgüte olan katkıları sayesinde gerçekleşebilmektedir. Özellikle örgüt içindeki bireylerin örgütü sahiplenmeleri örgütün gelişimine büyük katkı sağlamaktadır. Bu düşüncelerden biri olan örgütsel vatandaşlık davranışı, örgüt çalışanlarının görevleri olmasa bile örgüt yararına davranışlar sergilemesi ve bu sayede örgütün etkinliğine katkı sağlanmasıdır. Örgütsel vatandailık davranışı- ÖVD, çalışanların içinde bulundukları örgütün ve sosyal çevrelerinin performanslarını olumlu olarak etkilemeleri ve örgütün etkinliğini artıran faydalı ve içten davranışlardır. Bu bilgiler ışığında bu çalışmanın amacı, Türkiye’de öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarına yönelik olarak hazırlanmış tezlerin kapsamlı ve bütüncül bir bakış açısı ile analizinin gerçekleştirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda, YÖK (yükseköğretim Kurulu) Ulusal Tez Merkezi veri tabanında anahtar kelimeler kullanılarak elde edilen 75 yüksek lisans ve 17 doktora tezi içerik analizine tabi tutulmuştur. Bu analiz sonucunda 2005-2021 tarihleri arasında öğretmenlere yönelik olarak hazırlanan ve örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilgili olan tezler, hazırlandıkları yıllara, üniversitelerine, anabilim dallarına, bilim dallarına, değişkenlerine, yöntemlerine, örneklem sayılarına, örneklem uygulama alanlarına ve örneklem kurumlarına göre analiz edilmiştir. Bu kapsamda çalışmadan elde edilen bulgulara göre, çalışmalar en çok 2019 yılında, Afyon Kocatepe üniversitesinde hazırlanmıştır. Sosyal bilimler enstitüsünde hazırlanan tezler diğerlerinden daha fazladır. Tezler çoğunlukla eğitim bilimleri anabilim dalı, eğitim yönetimi ve denetimi bilim dalında hazırlanmıştır. ÖVD ile ilişkisi en yüksek düzeyde araştırılan değişkenler liderlik, örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet değişkenleridir. Örneklem alanına bakıldığında en yüksek çalışmanın İstanbul’da ve ilköğretim öğretmenlerine yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmanın sonuçlarına göre, analiz kapsamının genişletilmesi, sadece bir bölge yerine farklı bölgelerde çalışmaların yapılması, farklı eğitim düzeyinde çalışan öğretmenlerin düşüncelerine başvurulması ve nitel çalışmaların da yapılması önerilmektedir.

Keywords: