Citation Number
1
Views
205
Downloands
31
Türk haritacılık ve coğrafyacılık çalışmalarının geçmişi oldukça eski dönemlere gitmesine rağmen, bugüne ulaşaneski örnekler XV. yüzyıl başlarına aittir. Türk/Osmanlı haritacılık ve coğrafyacılık tarihi incelendiğinde, dünyada olduğu gibi atlaslardan önce, tek haritaların hazırlanmış olduğu görülecektir. İstenilen konuya göre hazırlanan bu haritalar, zamanla yan yana getirilerek bir araya toplanmıştır ki, böylece, 'atlas' tarzında eserler ortaya çıkmıştır. Bu tarzda hazırlanan ilk örnekler arasında, adına atlas denilmese de, içerisinde bulundurduğu bir dizi harita nedeniyle Türk haritacılık tarihindeki ilk atlas Piri Reis'in 'Kitab-ı Bahriyye' isimli eseridir. Bu çalışma, kendisinden sonra ve XX. yüzyıl başlarında hazırlanan ilk tarih atlasına kadar olan eserler gibi bir 'coğrafya atlası'dır. Piri Reis'ten sonra bu tarz eser hazırlayanlar arasında Matrakçı Nasuh, Ali Macar Reis, Katip Çelebi, Ebubekir Behram ve İbrahim Müteferrikaönde gelen isimlerdendir. Bilindiği üzere, 1839 yılında başlayan Tanzimat dönemi, Osmanlı tarihinde hemen her alanda bir yenileşme/modernleşme ve batılılaşma dönemidir. Bu yenileşmelerden payını alan konulardan biri de Osmanlı bilim/eğitim sistemi olup, yeni bilim/eğitim kurumları, yeni sistemler, ders kitapları, yardımcı araç-gereçler ilk defa bu dönemde ortaya çıkıp yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu bağlamda coğrafya ve haritacılıktaki gelişmelere de bağlı olarak, tarih derslerinde görülen yeniliklerden biri Türkiye'de ilk defa 1910 yılında Mehmed Eşref tarafından hazırlanan tarih atlasıdır. Mehmed Eşref ile başlayan tarih atlası hazırlama geleneği, 1915 yılında Abdülkerim Nadir, 1931 yılında 'Türk Tarihinin Anahatları' atlası, 1951 yılında F. R. Unat ile devam etmiş ve özellikle 1980'den sonra çeviri atlasların da devreye girmesiyle biraz daha ivme kazanarak bugüne ulaşmıştır. Bu çalışmada, ilk coğrafya atlaslarından başlayarak kısa bir tarihi arka plan verildikten sonra, Türkiye'de ilk tarih atlaslarının ortaya çıkışı ve bugüne kadar olan gelişimi ele alınacaktır. Bu gelişim mümkün olduğunca dünyadaki tarih atlasları çalışmaları ile karşılaştırmalı bir şekilde yapılacak ve Türkiye'deki çalışmaların gecikmesi, dünyadan kopukluğu ve dünyaya eklemlenme gayretleri, örnekleri, sebepleri ve sonuçlarıyla birlikte incelenecektir.
Although the history of Turkish maping and geography studies has gone to quite ancient periods, the examples to be reached today are XV. It belongs to the beginning of the century. When the history of Turkish/Osman maping and geography is studied, it will be seen that only maps have been prepared before the atlass, as in the world. These maps, prepared according to the desired topic, were collected alongside time, so that works in the style of "atlas" appeared. Among the first examples prepared in this style, the name of the atlas is not called atlas, but because of a series of maps it contains the first atlas in the history of Turkish maping is Piri Reis's 'Book-i Bahriyye' work. This work, after him and XX. It is a 'geographical atlas' like the works of the first historical atlas prepared in the early centuries. After Piri Reis, those preparing this kind of work are from the names of Matrakçı Nasuh, Ali Macar Reis, Katip Çelebi, Ebubekir Behram and Ibrahim Müteferrikaönde. As it is known, the Tanzimat period, which began in 1839, is a period of renewal/modernization and westernization in almost every area of the Ottoman history. One of the topics that took part in these innovations is the Ottoman science/education system, and new scientific/education institutions, new systems, curricula books, assistant tools for the first time in this period have begun to appear and spread. In this context, depending on the developments in geography and maping, one of the innovations seen in history courses is the history atlas prepared for the first time in Turkey in 1910 by Mehmed Eşref. The tradition of preparing the historical atlas that began with Mehmed Eşref, in 1915 Abdülkerim Nadir, in 1931 the 'Turkish History' atlas, in 1951 continued with F. R. Unat, and
Article Detail 
Citation Owners
Similar Articles
Journal Information
Listen Paper
Print This Page
Share
Mendeley
