Abstract:

Bu makalede, İstanbul Eminönü ilçesi Kumkapı semtinde yer alan Aya Kiryaki Kilisesi’nin hemen karşısındaki yapının tarihsel geçmişi harita ve tapu kayıtları ile aydınlatılmaya çalışılmıştır. Rum okullarının büyük bir kısmı, 1923 tarihli nüfus mübadelesi sonrası kullanılmayarak yok olmaya terk edilmiştir. 23.02.1951 ve 6277 yevmiye numarasına sahip yapıyla ilgili tapu senedinde, yapının vasfı “Aya Kiryaki Kilisesi Vakfına ait Rum Okulu” ibaresinin dışında “kâgir dokuma atölyesi” şekilinde geçmektedir. Okul binası büyük olasılıkla nüfus mübadelesi sonrası ama tespit edemediğimiz bir tarihte (23.02.1951’den önce) eğitim yapısı olmaktan çıkmış ve bir dokuma atölyesine dönüşmüş ve mimarisi bu tarihten sonra özgünlüğünden uzaklaşmıştır. Vakfına ait olduğu Aya Kiryaki Kilisesi’nin mimarı Periklis D. Fotiadis’tir. Fakat okulun mimarının adı ve kesin inşa tarihi bilinmemektedir. Kumkapı’da mevcut 1888 tarihli bir Rum okulundan bahsedilmektedir. Mimar Fotiadis bu tarihlerde oldukça etkin ve aktif bir mimardır. Kapının giriş alınlığının altında yer alan “?????????? (anidrysato)” diktirdi anlamına gelen kelime ile yazıtın ilk kelimesinde geçen ? yani “F” harfi kilisenin de mimarı olan Periklis D. Fotiadis’in (???????? ?. ???IA???) soyadının baş harfi olup olamayacağına dair şüpheleri çekse de bu soru net olarak yanıtlamamaktadır. Rum okulu olduğu anlaşılan yapı çağdaşı diğer örneklerle karşılaştırmalı bir yöntemle mimari ve plan özellikleri açısından detaylıca incelenmiş ve yıkılan bölümleri dahil olmak üzere plan kurgusu aydınlatılmaya çalışılmıştır. İç sofalı bir plan şemasına sahip olduğu anlaşılan yapının özellikle de sergilediği Neo-Klasik üslup özellikleri nedeniyle XIX. yüzyıl sonuna veya en geç XX. yüzyılın ilk yıllarına ait olduğu anlaşılmaktadır. Yapı gerek cephe tasarımı gerekse çok azı günümüze gelebilmiş kalem işi bezemeleriyle korunması gereken bir mimarlık eseridir. Sonuç olarak, Batılılaşma dönemi Osmanlı ve İstanbul mimarisi için önem arz eden, ayrıca azınlık okulları içerisinde de değerlendirilerek yerini alması gereken okul binası, bu araştırmamamızla bilim dünyasına tanıtılmaya çalışılmıştır.

Keywords: