Abstract:

Karar verme, belirli bir amaca ulaşmak için değişik alternatiflerin belirlenmesi ve bunların içinden en etkilisinin seçilmesi işlemidir. Eğer bir karar verme probleminde birden fazla kriter varsa problem çok kriterli karar verme problemi olmaktadır. Bu çalışmada, network modeli ile ağ analizi yapmak amacıyla, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) çözüm yöntemlerinden olan TOPSIS ve VIKOR yöntemleri kullanılmıştır. Yöntemlerdeki kriter ağırlıkları ise Analitik Hiyerarşi Prosesi’ndeki ikili kıyaslamalar metodu kullanılarak elde edilmiştir. Çalışma kapsamında, ilk aşamada Hacettepe Üniversitesi internet altyapısını kurmuş olan Bilgikent Teknoloji A.Ş.’den mevcut gerçek veriler alınmıştır. Tüm bu veriler ÇKKV yöntemlerindeki karar matrisini oluşturmuş olup, yöntemlerin adımları teorik olarak anlatılmıştır. Ardından toplamda 7 fakültenin bulunduğu internet ağ analizi TOPSIS ve VIKOR yöntemleriyle çözümlenmiştir. İkinci aşamada ise yine ÇKKV çözüm yöntemlerinden olan bulanık TOPSIS ve bulanık VIKOR yöntemleri kullanılarak network modeli ile ağ analizi çalışması tekrarlanmıştır. Hesaplamalar Excel 2010 paket programı ile yapılmıştır. Sonuç olarak elde edilen verilerden hangi bağlantıların risk teşkil ettiği, hangi bağlantıların risk teşkil etmediği saptanmıştır. Çalışmanın sonucunda internet topolojisi alanında önemli bir yere sahip olan network analizinin pratikleştirilmesine yönelik olarak ÇKKV yöntemlerinin uygulanabilirliği hedeflenmektedir. Günümüzün en büyük küresel sorunlardan birisinin de açlık ve yoksulluk olduğu şüphesizdir. Küreselleşme, insanları ve yaşam stillerini birbirleri ile ilişkilendirirken bir yandan da ülkelerarası eşitsizliği büyütmektedir. Dolayısıyla insanların hayat standardı yükselmiş ve bunun yanında gelir farklılıkları artmıştır. Bir kişinin yaşamını devam ettirebilmesi için alması gerekli temel gıda maddelerinden oluşan sepetin maliyeti “Açlık sınırı” olarak tanımlanmaktadır. Önemli ekonomik birimlerden biri olan hane halklarının tüketim düzeylerinin (açlık sınırı açısından) yaşadığı coğrafi bölgenin ekonomisinden (etkinliği) ne yönde ve nasıl etkilendiğinin ortaya konması çalışmanın ana amacıdır. Bu amaç çerçevesinde öncelikle İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) 2. düzeyde yer alan 26 ilin etkinlikleri veri zarflama analizi (VZA) ile belirlenmiştir. İllerin etkinliği belirlenirken girdi ve çıktı değişkenleri olarak nüfus yoğunluğu, yaş bağımlılık oranı, cinsiyet oranı, işsizlik oranı, TÜFE, Kişi başına ithalat, Kişi başına ihracat, işgücüne katılma oranı, kişi başı gayrisafi katma değer kullanılmıştır. Etkinlik ölçümünde Andersen ve Petersen (1993)’in süper etkinlik modeli kullanılmıştır. İkinci aşamada ise, açlık sınır değerlerinin illerin etkinlik değeri üzerinde hangi düzeyde etkili oldukları iki ayrı mekânsal model ile test edilmiştir. Ampirik bulgular neticesinde pozitif mekânsal etkileşim gözlenmiştir. Etkinliğini arttıran illerde açlık sınır değeri azalmaktadır. İllerin etkinliğinde yayılma etkisi (spill-over) söz konusudur. Bu durum kalkınma politikaları açısından önemlidir. Bir ilde ilin gelişimi için yapılan teşvik, o ili çevreleyen benzer özelliklere sahip illerde de etki yaratacaktır.

Keywords: