Abstract:

Türkiye'ninköklü ve etkin haber ajansı olan Anadolu Ajansı'nın (AA), kendine özgü bir kurumsal yapısı vardır. Anadolu Ajansı, devletin oluşturulma sürecinde Gazi Mustafa Kemal'in Hey'eti Temsiliye Reisi sıfatıyla 6 Nisan 1920'de yayımladığı bir genelge ile faaliyete başlamıştır. Ajans başlangıçta dar bir kadro ile çalışan bağımsız bir kuruluştur. AA'nın kurucusu Gazi Mustafa Kemal (Atatürk), ajansla çok yakından ilgilenmiş, ilk dönemlerde yayına verilen haberleri bizzat incelemiştir. Ajansın kurulduğu sırada henüz Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmadığı için Ajansın bir kuruluş kanunu yoktur. Anadolu Ajansı Matbuat ve İstihbarat Müdüriyeti Umumiyesinin (bugünkü Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü) kurulmasından sonra bu genel müdürlük bünyesinde bir müdürlük olarak faaliyet göstermiştir. Böylece ajans, devlet örgüt yapısı içinde yerini almıştır. Daha tarafsız ve özerk habercilik yapabilmek amacıyla 1925 yılında anonim şirket haline getirilen Anadolu Ajansı'nın devletle irtibatı kesilmemiştir. İlk kurulduğunda tümüyle özel şahısların paydaş olduğu şirkete, TBMM'nin iradesiyle Hariciye Vekâleti bütçesinden kaynak aktarılmıştır. Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketi'nin hissedarları da dikkat çekicidir. Dönemin Dışişleri Bakanlarından Tevfik Rüştü (Aras)büyük hissedardır. Kurucu yönetim kurulunun başkanı Kars Milletvekili Ahmet (Ağaoğlu)'dur. Diğer kurucuların büyük bölümü de Gazi Mustafa Kemal'in güvendiği kişilerdir. Şirket hisselerinin bir bölümü, o dönemde ajansta fiilen çalışanlara verilmiştir. Dolayısıyla Anadolu Ajansı, diğer ticari kuruluşlardan farklı, ayrıcalıklı bir şirkettir. Anadolu Ajansı'na yapılan devlet yardımı bugün de devam etmektedir. Bu husus dolaylı bir anlatımla Anayasa'da da yerini almıştır. Zaman içinde Anadolu Ajansı'nın imtiyazlı durumu devam etmiş, anonim şirket yapısı içinde kurumun karşılaştığı sorunlar, çıkarılan özel kanunlarla aşılmıştır. Bu makalede, kurumsal yapısı itibariyle benzeri olmayan, kendine özgü bir statü ile faaliyet gösteren Anadolu Ajansı'nın bu yönü irdelenmektedir.

Keywords: