Abstract:

Eş anlamlılık, anlam biliminin konularından birisidir. Eş anlamlılık üzerine yurt içi ve yurt dışında çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Doğan Aksan gibi Türk dilciler yanında Lyons gibi yabancı dilciler de konuyla ilgilenmişler ve görüşlerini dile getirmişlerdir. Bu makalede, bazı dilcilerin görüşlerine de değinilerek Türkçede eş anlamlısının bulunduğu düşünülen kelimelerden on tanesi, çeşitli örnek ifadelerle ele alınıp incelenmiştir. Ayrıca bu tür kelimeler için hangi terimin kullanılmasının uygun olabileceği de makalede yer alan hususlardan biri olmuştur. Deyim, atasözü, birleşik fiil gibi kalıplaşmış ifadelerde eş anlamlı gibi görülen kelimeler birbirlerinin yerine kullanılmamaktadır. Aynı şekilde bir kelimenin tüm anlamları, her zaman eş anlamlısı denilen diğer kelimenin de tüm anlamlarının yerine kullanılamamaktadır. Burada çok anlamlılık devreye girmektedir. Çok anlamlılıkta anlamlar arasında yine bağ vardır ancak anlamlar eş değildir. Türkçede eş anlamlı olarak bilinen kelimelerden biri çoğunlukla yabancı dildendir. Bir anlamda, bir kelimenin, aynı anlama gelen başka bir dildeki kelimeyle ifadesidir. Dil Devriminden sonra hem bazı yabancı kelimelerle birlikte Türkçe kelimeler eş anlamlı olarak kullanılmaya başlamış (dil/lisan,… vb.) hem de bulunan bazı Türkçe karşılıklar dile yerleşmiştir (anı/hatıra,… vb.). Türk dilinde eş anlamlı olarak bilinen tüm kelimelere bakıldığında, pek çok dilci tarafından ortaya konulan görüşlerin geçerlilik durumu daha net şekilde ortaya çıkacaktır.

Keywords: