Abstract:

Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı-Alman askerî ilişkilerinde bir sondu. Almanya, Osmanlı kara ordusunun XIX. yüzyılda başlayan reorganizasyonunda en büyük paya sahip devletti. Sultan II. Abdülhamid döneminde ordunun modernizasyonu için o dönem Avrupa’nın süper gücü olan Almanya’dan askeri uzman talebiyle başlayan süreç, I. Dünya Savaşı’nın bitimine kadar devam etti. Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin, Almanya’dan Goltz Paşa’nın Türk ordusunda görevlendirilmesiyle ilgili talebi, paşanın 12 Aralık 1914 tarihinde İstanbul’a gelerek önce askeri danışmanlık ve sonra da I. Ordu Komutanlık görevine atanmasıyla sonuçlanmıştır. Goltz Paşa bu dönemde I. Ordunun görev alanına giren başkentin ve Karadeniz Boğazı’nın savunulması ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Fakat Liman Von Sanders Paşa’nın baskısıyla ve Almanya’nın oluruyla Osmanlı Genelkurmayı tarafından 14 Ekim 1915 tarihinde, İstanbul’dan uzaklaştırılmak istenmesinden dolayı, merkezi Bağdat’ta bulunan VI. Ordu Komutanlığına atanmıştır. Irak cephesinde İngiliz ve Rus kuvvetlerini durdurmakla ve İran iç siyasetini Almanya’nın menfaatlerine göre yönlendirmekle görevlendirilmiştir. Goltz Paşa, bu cephede İngiliz kuvvetlerinin teslim oluşunu göremeden 19 Nisan 1916 tarihinde Bağdat’ta ölmüştür. Birinci Dünya Savaşı devam ederken cenazesi, başta Enver Paşa olmak üzere protokolün katılım sağladığı, devlet töreniyle Tarabya Alman askeri mezarlığına defnedilmiştir. Bu çalışmada Goltz Paşa’nın 1914-1916 yılları arasında askeri danışman ve ordu komutanı olarak yaptığı hizmetleri ile savaş devam ederken Osmanlı vatandaşı olmadığı halde kendisi için düzenlenen özel cenaze töreninin ayrıntıları Türk-Alman arşiv belgeleri ışığında ortaya konulacaktır.

Keywords: