Abstract:

Bir dilin söz varlığını belli bir düzenle bir araya getiren sözlükler, kelimelerin anlamlarını belirtmek için yazılır. Bu yönüyle genel sözlükler, özel sözlükler, tek dilli, iki/çok dilli sözlükler gibi türlere ayrılır. Türklerde sözlükçülük Kaşgarlı Mahmud’un Dîvânü Lügati’t-Türk’üyle başlar. Tanzimat’la birlikte Türk sözlükçülüğünün bir ivme kazandığı görülür. Ahmed Vefik Paşa’nın Lehçe-i Osmanî’sine kadar Anadolu sahasında Türkçe sözcüklerin madde başı yapıldığı bir sözlüğe rastlanmamıştır. Ahmed Vefik Paşa’nın eserinden günümüze kadar çok sayıda Türkçe sözlük yazılmıştır. Bunların arasında Şemseddin Sami’nin Kâmûs-ı Türkî’si, yaklaşık yetmiş yıllık sözlükçülük tecrübesine sahip Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan Türkçe Sözlük ile Meydan Larousse’nin sözlük bölümünü bir tarafa bırakırsak genellikle modern sözlükçülük ilkelerinin göz ardı edildiği görülmektedir. 1972 yılından 2005 yılına kadar süren yoğun bir çalışmanın ürünü olan Misalli Büyük Türkçe Sözlük’ün, çeşitli açılardan değerlendirildiğinde, Türkçenin bugüne kadar ortaya konulabilmiş en mükemmel sözlüğü olduğu ortaya çıkacaktır. Çalışmanın giriş bölümünde sözlükle ilgili temel kavramlar verilmiş, sözlük türleri ve her birini Türk sözlükçülüğünde önemli birer aşama olarak gördüğümüz bazı sözlükler tanıtılmıştır. Değerlendirme bölümüne Misalli Büyük Türkçe Sözlük kısaca tanıtılarak başlanmış, bilimsel, iyi temellendirilmiş bir sözlüğün seçimine ve hazırlanmasına yaklaşılabilecek yirmi başlıkta sözlük değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmede konuyla ilgili yer yer örnek madde başları seçilerek tablo halinde gösterilmiştir. Sonuç bölümünde ise bu sözlüğün Türk sözlükçülüğünde hangi açılardan bazı ilkleri gerçekleştirdiği açıklamıştır.

Keywords: