Abstract:

Türkçede yer alan eşadlı sözcükler, sesletim sırasında çoğu zaman yabancı bir öğrenci tarafından doğru algılanamamaktadır. Türkçe öğrenen yabancıların eşadlı kelimelerdeki anlam ayırıcı özelliklerin yani vurgu, ton, ezgi, süre, durak gibi parçalarüstü birimlerin farkına varabilmeleri için söz konusu kelimelerin sesletiminde meydana gelen farklılıkların görünür hâle getirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkçede bulunan bazı eşadlı sözcüklerin parçalarüstü birimler açısından farklılıklarını tespit etmek ve bu farklılıklar doğrultusunda doğru sesletimlerinin sağlanmasında parçalarüstü birimlerin görünür hâle getirilmesinin önemini vurgulamaktır. Yabancılara Türkçe öğretiminde parçalarüstü birimlerin bilgisayar ortamında görünür hâle getirilmesi, öğrencilerin doğru, etkili konuşma ve sesli okuma becerisi kazanmalarına büyük katkı sağlayacaktır. Çalışmada olayları ve olguları doğal koşulları içerisinde incelemeyi hedefleyen betimsel yöntem kullanılmıştır. Veriler, TDK Sesli Türkçe Sözlük’te yer alan bazı eşadlı sözcüklerden ve çekime uğramış bazı eşadlı sözcüklerin de cümle içerisinde Türkçe öğretimi alanında uzman 5 kişiye sesli okutulması ve ses kayıt cihazıyla kaydedilmesiyle elde edilmiştir. Ses kayıt cihazıyla kaydedilen veriler, Praat 5.3.56 programıyla analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarının değerlendirilmesinde istatistiksel yöntem kullanılmıştır. Sonuç olarak Türkiye Türkçesinde eşadlı sözcüklerin vurgularının birbirinden farklı olduğu; sözlük birim bakımından vurgu farkı olmayan eşadlı sözcüklerin ise bir bağlam içerisinde vurgusal farklılıklarının tespit edilebildiği; sesli okuma veya konuşma becerisinde eşadlı kelimelerin doğru sesletimlerinin sağlanmasında vurgu, ton, ezgi, süre, sınır, durak gibi parçalarüstü birimlerin bilgisayar ortamında görünür hale getirilerek yabancılara vurgu çalışmaları yaptırılması gerekliliğinin büyük öneme sahip olduğu ortaya çıkmıştır.

Keywords: