Abstract:

İstanbul, Osmanlı İmparatorluğuna başkent olduktan bu yana kozmopolit bir yapıya sahip olmuştur. Farklı din ve kültürleri, milletleri bir arada yaşatmış ender şehirlerdendir. Bu kozmopolit yapı içerisinde en çok dikkat çeken topluluk şehirdeki Ermeni cemaatidir. Ermenilerin sosyal hayattaki nüfuzları, Müslüman halk ile ilişkileri, edebi eserlere konu olmuştur. Bu bağlamda İstanbul’a dair yazılan romanlarda ticaret erbabı, sanatkâr ve bürokrat çok sayıda Ermeni karakter yer almaktadır. Olay örgüsünde Rumlara nazaran Ermeniler, daha çok olumlu yönleriyle yansıtılmıştır. Olumlu Ermeni imajında zekilikleri, çalışkanlıkları ve sanatkârlık ön plandadır. Özellikle hikâye ve romanlarda, güzellikleri ve cinsel yönleriyle yer alan Rum kadınlarına karşın Ermeni kadınının üretkenliği, mesleki yönü portresi yaygındır. Aile mefhumu içerisinde sunulan bu kadınlar, zengin Müslüman ailelerin köşk, konak ve yalılarında özel terzilik yaparlar. Bu şekilde, Rum ve Yahudiler başta olmak üzere diğer gayri Müslimlere göre sosyal dokunun içerisinde benimsenmişlerdir. Müslüman Osmanlı toplumu ile daha samimi ilişkiler kurarak Müslüman ailelerin içine nüfuz etmişlerdir. Bu kadınlar, bazen yanında çalıştığı ailenin Batı kültürü ile daha hızlı temas kurmalarını da sağlamışlardır. Bu çalışmada, İstanbullu Ermenilerin, on dokuzuncu yüzyıl edebi eserlerindeki imajları ve sosyal durumları irdelenecektir.

Keywords: