Abstract:

 Türk Borçlar Kanunu m. 439 hizmet akdini haksız ve bildirim süresine uymadan fesheden işçilere uygulanacak yaptırımı düzenlemektedir. Maddede öngörülen temel yaptırım işçinin aylık ücretinin dörtte birine denk gelen bir götürü tazminat olup; işverenin bu miktarın üzerinde tazminat isteyebilmesi zararını genel kurallara uygun şekilde ispatlaması külfetine bağlanmıştır. İşverenin zararının olmadığının veya işçinin aylığının dörtte birinden az olduğunun anlaşılması halinde tazminat olarak hükmedilecek miktarın indirilebileceğini belirten ikinci fıkra, kanaatimizce, maddede öngörülen götürü tazminata “nispi götürü tazminat” niteliği kazandırmaktadır. Cezai tazminattan farklı olarak, götürü tazminata hükmetmek içinazından herhangi boyutta bir zararın varlığı gerektiğinden; işverenin hiçbir zararının olmadığının açıkça anlaşılması halinde tazminata hükmedilmemeli ve aksi yöndeki cezai şart anlaşması da geçersiz sayılmalıdır. Maddenin son fıkrasında öngörülen otuz günlük hak düşürücü süre, sadece, tazminatı götürü tazminat olarak talep etme hakkına ilişkin olup; işverenin zararını ispatlamak şartıyla ileri sürebileceği tazminat taleplerinin genel zamanaşımı süresine tabi tutulmasını ve bu tazminat taleplerinin otuz günlük süre geçtikten sonra da, Türk Borçlar Kanunu m. 407/II’ye uyulduğu müddetçe takas yoluyla ileri sürülmesini engellemez. Hâkim görüş TBK m. 439’un sadece, İş Kanununa tabi olmayan hizmet akitlerine ve İş Kanununa tabi belirli süreli hizmet akitlerine tatbik edileceği yönündedir. Bizim fikrimize göre, işe başlamama veya işi haksız/bildirimsiz bırakma şeklindeki davranışı İş Kanununa tabi olmayan işçinin TBK m. 439’a göre ödeyeceği götürü tazminatın İş Kanunu m. 17 hükümlerine tabi olan işçinin ödeyeceği ihbar tazminatından önemli ölçüde az olması, İş Kanunu m. 17/IV’te bir örtülü boşluğa yol açmaktadır. Bu boşluğun TBK m. 439’un İş Kanununa tabi belirsiz süreli hizmet akitlerine de kıyasen uygulanmasıyla giderilmesi gerekir. 

Keywords: