Özet:

Türkiye Cumhuriyeti, Birinci Dünya Savaşı'nın bitiminin ardından, 1918-1919 yıllarında Müttefik Devletler'in işgaline karşı başlayarak, 29 Kasım 1923 tarihinde cumhuriyetin ilanına kadar geçen süreçte kuruldu. Türk cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı ve Kurtuluş Savaşı’nın önderliğini yapmış olan Mustafa Kemal Atatürk, konuşmalarından birinde bağımsız bir Türk Cumhuriyeti için mücadelenin "Elbet alemde bir hak vardır ve hak kuvvetin üstündedir" şeklindeki söylemini şiar edinerek başlamış olduğunu ifade etmiştir. Bu söylem, işgalci güçlere ve onların kontrolü altında bulunan monarşiye karşı mücadelenin sadece fiziksel bir savaşla gerçek egemenliği elde etme girişimi olmayacağını, aynı zamanda evrensel ölçekte kabul görmüş hukuk ilkelerine dayalı bir hukuki mücadele de olacağını ima etmektedir. Geçmişe dönüp o yıllara bugünden bakıldığında, Türkiye Cumhuriyeti'nin tanınmasının, topraklar üzerindeki fiili egemenliğine ek olarak dünya çapında kabul görmüş hukuk ilkelerinin desteğinde Lozan'daki kazanılmış olan hukuk zaferlerine dayandığı görülebilir. Bu hukuk zaferleri arasında Türk halkının Wilson prensiplerinden doğan kendi kaderini tayin etme hakkını kullanmasının sonucu olarak yeni cumhuriyetin tanınması, Fransız Devrimi'nden kaynaklanan cumhuriyetçi/milliyetçi bakış açısına göre her milletin sahip olduğu doğal haklarının bir yansıması olarak yeni cumhuriyetin gerek ekonomik açıdan gerekse siyasi açıdan eşit statüye sahip olması olduğu gibi daha geniş kabul gören Ahde Vefa ve karşılıklılık gibi ilkeler vardır. Bu çalışma, askeri başarıları konu kapsamı dışında tutarak 1919 yılından 1923 yılına kadar Türkiye Cumhuriyeti’nin doğal hukuk doktrini çerçevesinde elde etmiş olduğu hukuki ve siyasi başarıları ele almaktadır, ki bu başarılar Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin bir kısmını teşkil etmektedir. Türkiye Cumhuriyeti'nin temelini oluşturan bu unsurlar içinde, Türk milletinin Genel İrade teorisi gereğince temsil edilme hakkı, kaos durumunda özgürlük, yaşam hakkı ve mülkiyet hakkı gibi doğal haklarını koruma amacıyla yeni bir devlet kurma hakkı, Ahde Vefa ilkesinin gereklerine uygun olarak, monarşiden miras kalmış olan hakların muhafaza edilmesi ve tüm bu hakların Hugo Grotius’un geliştirmiş olduğu doktrin çerçevesinde hukukun evrensel esaslarından biri olarak tüm bu söz konusu hakların uluslararası hukuk tarafından kabul görmesi de vardır.

Anahtar Kelimeler: