Abstract:

Doğu Lykia'daki Olympos ve Korykos Kentlerinin Lokalizasyonu İmparator Claudius Dönemi'ne ait olan Patara Yol Kılavuzu'na göre, Doğu Lykia'yı Pamphylia ile bağlayan kıyı yolu, Gagai üzerinden Korykos'a, oradan da Phaselis'e uzanmaktaydı. Anıtta, bir zamanlar Lykia Birliği'nin Metropolisi olan Olympos Kenti'nin adının geçmemesi dikkati çekmektedir. Bu kentin beklendiği yerde Korykos listelenmektedir. Henüz lokalizasyonu yapılmamış olan Korykos, antik kaynaklara göre Lykia'nın doğu sahilinde, Olympos ile Phaselis arasında, Attaleia'dan 300 Stadia (= 56 km) uzaklıkta konumlanan bir liman yerleşimiydi. Limanının varlığından dolayı, kent Büyük Antiokhos, Zeniketes ve Brutus gibi liderler tarafından ele geçirilip, gemilerinin sığınabileceği bir üs olarak kullanılmıştır. Korykos ayrıca bir ticaret merkezi (emporion) olarak anılmaktadır. Strabon, Korykos'un geniş bir sahil şeridine sahip olduğunu, Quintius Smyrnaeus ise, Chimaira'nın bulunduğu ve Hephaistos'un tapınım gördüğü Yanartaş'ın “Korykos Kayalığı” olarak adlandırıldığını belirtmektedirler. Bu verilere göre Korykos için tek uygun mevkii Çıralı civarıdır. Ancak, Çıralı'nın hemen güneyinde, Deliktaş Mevkii'nde, Olympos Antik Kenti yer almakta, kuzeyinde ise böylesi bir sahil şeridine sahip liman yerleşimine uygun bir yer bulunmamaktadır. Bu durum, İ.S. 2. yüzyıldan itibaren Olympos olarak bilinen Deliktaş Harabeleri'nin Helenistik ve Erken İmparatorluk Dönemi'nde Korykos adını taşımış olması gerektiğini düşündürmektedir. Erken Dönem Olympos Kenti'ne dair verilen bilgiler, bu düşünceyi kesinleştirmektedir. Kaynaklara göre, Olympos Kenti bu dönemde denizle ilişki içinde değil, tersine aynı isimde bir dağ üzerinde yer alan müstahkem bir yerleşimdi. Zeniketes bu dağ yerleşimini korunaklı ve stratejik konumundan dolayı kendine üs olarak seçmiştir. Helenistik Olympos Kenti için verilen bu tanım, Deliktaş Harabeleri'nin hemen güneyinde yükselen Musa Dağı üzerindeki yerleşime bire bir uymaktadır. Şimdiye kadar pek bilinmeyen bu kent, Helenistik Dönem'de, büyüklüğüyle ve mimari dokusuyla sahil yerleşiminden daha önemli bir konumdadır. Tamamen Helenistik surlarla çevrilmiş olan kent 14 hektarlık alanda Hippodamos sistemine göre kurulmuştur. Bu büyük yerleşimin varlığı göz önünde tutulduğunda, Olympos ve Korykos kentlerinin tarih sahnesindeki yerleri şöyle açıklanabilir: Olympos Kenti, Orta Helenistik Dönem'de muhtemelen Büyük Antiokhos tarafından Musa Dağı'nın üzerinde kurulmuştur. Kent konumunun belirlenmesinde Musa Dağı'nın hem Antalya hem de Finike Körfezi'ne hakim olması ve ayrıca iç yolları gözetleyebilmesi etkili olmuştur. Bu dönemde aşağıdaki liman kenti Korykos, bu kente bağlı olmalıdır. Olympos Dağ kenti İ.Ö. 2. yüzyılın son çeyreğinde, aslen bir Lykia kenti olmamasına rağmen, Lykia Birliği'ne dahil olmuş, ancak Zeniketes'in bu kenti İ.Ö. 82 civarında ele geçirmesiyle birlikte, üyeliğini kaybetmiş ve kısa bir süre sonra Roma komutanı Servilius Vatia (Isauricus) tarafından kuşatılarak tahrip edilmiştir. Önemini yitiren kent, Roma Barışı'yla birlikte cazibesini kaybederek, öncülüğü Korykos'a bırakmış; kent sakinleri ise daha fazla iş olanakları sağlayan sahil yerleşimine göç etmeye başlamıştır. Bu gelişme dağ kentinin mimari dokusuna da yansımıştır. Burada, Roma ve Bizans kalıntıları kentin ancak bir kısmında görülebilmektedir. Helenistik kalıntıların sadece güney kısımda görüldüğü sahil yerleşimi de bu gelişimi ters yönde yansıtmaktadır; yukarıdaki kent küçülürken, liman kenti Roma dönemi yapılarıyla gelişmiştir. Sahil yerleşimi, Claudius Dönemi'nde hala Korykos olarak adlandırılırken, kentte bulunan Marcus Aurelius ve sonraki dönemlere ait yazıtlarda artık Olympos ismini taşımaktadır. Bu isim değişikliği Hadrianus tarafından yapılmış olmalıdır. Çünkü bazı geç dönem edebi kaynakları Olympos'un Hadrianopolis olarak adlandırıldığına işaret etmektedir. Bu durum şöyle açıklanabilir: Dağ kentinden liman yerleşimine göç eden Olymposlular, buradaki yerleşimin nüfus fazlalığını sağladıkları için, yerleşimin kendi kentlerinin ismiyle adlandırılmasını İmparator'dan rica etmiş olmalılardır. Bunun üzerine Hadrianus isteklerini kabul etmiş, ancak isimsiz kalan dağ yerleşiminin de mağdur olmaması için oradaki yerleşime kendi ismine izafeten Hadrianopolis adını vermiştir. Kullanımını yitiren Korykos ismi de Hadrianus sonrası kaynaklarda sadece geçmişteki varlığına atıf edilerek kullanılmıştır.

Keywords: