Özet:

Osmanlı bürokrasisinde uzun yıllar Adliye Müsteşarlığı yapan Vahan Efendi (Ohannes Vahanyan, 1832–1891) Fransa’da kimya öğrenimi görmüştür. Henri-Victor Regnault’nun Premiers éléments de chimie adlı kitabını Isgızpunk Kimiagan Kidutyan (Kimya Biliminin Temel İlkeleri) adıyla Ermeniceye çevirerek 1853’te İstanbul’da yayımlayan Vahan Efendi, çevirisine pratik bilgiler eklemiş ve kimya terimlerini geliştirerek kullanmıştır. Isgızpunk Kimiagan Kidutyan Ermeni dilindeki ilk çağdaş kimya kitabıdır ve özellikle zanaatkarların ve çırakların anlayıp yararlanabilecekleri bir metin oluşturulmaya çalışılmıştır. Vahan Efendi, ayrıca Tercüme Cemiyeti’ne seçilmiş, Maarif Nazırı Kimyager Derviş Paşa’nın müsteşarlığını ve Mekteb-i Sultani’nin müdürlüğünü yapmıştır. Ticaret Kanununun şerhlerini yayımlamıştır. Adliye Müsteşarlığı sırasında önemli araştırma ve soruşturma görevleri verilen Vahan Efendi’nin incelenen kimya kitabı, bir çeviri olmakla birlikte, dönemin teknik bilgi düzeyi ile iş kültürünü yansıtması bakımından özgünlük taşır.

Anahtar Kelimeler: