Abstract:

Bu araştırmanın amacı, voleybol ve futbol branşlarında okullararası karşılaşmalara katılan ilköğretim öğrencilerinin, sporda fair play ilkelerine uyma düzeylerini belirlemektir. Araştırma grubunu, Ankara ili merkez ilçelerindeki sekiz ilköğretim okulunda öğrenim gören, futbol ve voleybol branşlarında okullararası karşılaşmalara katılan 10-16 yaşları arasındaki, 92’si kız 95’i erkek toplam 187 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracının oluşturulması için “İlköğretim Okulları, Lise ve Dengi Okullar Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programları”nda ve Beden Eğitimi derslerinde gerçekleşmesi beklenen amaçlardan biri olarak belirlenen fair play’e yönelik, “Dostça oynama ve yarışma, kazananı takdir etme, kaybetmeyi kabullenme, hile ve haksızlığın karşısında olabilme” amacı esas alınmış ve bu çerçevede, fair play’e uygun davranışları içeren bir madde havuzu oluşturulmuştur. Hazırlanan 26 maddelik bir ön uygulama anketi araştırma kapsamına alınmayan 95 öğrenciye uygulanarak veri toplama aracının güvenirlik ve geçerlilik çalışması yapılmıştır (α: .82). Temel verilerin çözümlenmesinde tanımlayıcı istatistik tekniklerden yararlanılırken, bir bağımlı değişken üzerinde etkisi araştırılan iki alt kategorili bağımsız değişkenin istatistiksel analizinde bağımsız gruplar için t-testi üç ya da daha fazla alt kategorili bağımsız değişkenlerde ise tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Okullararası karşılaşmalara katılan öğrencilerinin karşılaşma öncesi fair play anlayışları, cinsiyetlerine ve branşlarına göre anlamlı farklılık gösterirken, karşılaşma esnası ve karşılaşma sonrasında cinsiyet ve branşa göre fair play anlayışlarında anlamlı farklılığa rastlanmamıştır. Yaş değişkenine göre de karşılaşmanın hiçbir bölümünde anlamlı farklılık bulunmamıştır. Öğrencilerin karşılaşma öncesi, esnası ve sonrası öngörülen fair play ilkelerine genellikle uygun davrandıkları, özellikle takım içi yardımlaşmalarının üst düzeyde olduğu ve karşılaşma sırasında seyircilerin olumsuz tezahüratlarından etkilenmedikleri görülmüştür. Karşılaşma öncesi fair play’e uygun davranışlar sergilemede, erkek öğrencilerin kız öğrencilere, branşı futbol olanların branşı voleybol olanlara, II. kademe öğrencilerinin I. kademe öğrencilerine göre üstünlüğü söz konusudur. 

Keywords: